Sağlık ve eğitim harcamaları alarm veriyor
NATO ülkeleri arasında eğitim ve sağlık harcamalarında en düşük payı ayıran Türkiye, uzman doktor eksikliğinden, temel temizlik hizmetlerinin bile yapılamadığı okullar ve kalabalık sınıflara kadar birçok temel kamu hizmetinde ciddi sıkıntılar yaşıyor.
NATO üyesi ülkelerin savunma, sağlık ve eğitim harcamalarına ilişkin güncel veriler, Türkiye'nin sağlık ve eğitim hizmetlerine ayırdığı kaynağın çarpıcı bir biçimde yetersiz kaldığını gözler önüne serdi. Visual Capitalist tarafından yayınlanan grafiklere göre Türkiye, NATO üyeleri arasında Gayri Safi Yurtiçi Hasıla'ya (GSYH) oranla sağlık ve eğitime en az kamu kaynağı ayıran ülke durumunda.
2022-2023 verilerine göre Türkiye, GSYH'sinin yalnızca %3,7'sini sağlık hizmetlerine, %2,6'sını ise eğitim hizmetlerine ayırıyor. Bu oranlar, NATO ortalamasının belirgin şekilde altında. Karşılaştırmak gerekirse, aynı ittifaka mensup çoğu ülke sağlığa %7 ila %12, eğitime ise %4 ila %6 aralığında pay ayırıyor. En yakın komşular arasında yer alan Yunanistan sağlığa %8,5, eğitime %4,4 oranında kaynak aktarırken; Almanya sağlığa %11,8, eğitime %4,7 harcama yapıyor.
Bütçe dağılımındaki bu tablo, sağlık hizmetlerinde yaşanan yapısal sorunların da arka planını oluşturuyor. Son yıllarda artan hekim göçü, uzman doktor bulamama, kamuda boş bırakılan kadrolar ve randevu sistemindeki yoğunluk, sağlık sistemindeki çözülmesi gereken temel sorunlar arasında. MR, tomografi, ultrason gibi tetkikler için çoğu kamu hastanesinde hastalara haftalar hatta aylar sonrasına randevu veriliyor. Özellikle radyoloji ve pediatri gibi alanlarda kamu kurumlarında uzman hekim bulunamaması, hasta yönlendirmelerini ve tedavi süreçlerini olumsuz etkiliyor.
PISA SONUÇLARI EĞİTİMDEKİ DURUMU GÖZ ÖNÜNE SERMİŞTİ
Benzer bir durum eğitim alanında da kendini gösteriyor. Eğitime ayrılan kamu kaynağının düşüklüğü, velileri çocuklarını özel okullara yöneltmeye zorluyor. Devlet okullarında artan sınıf mevcutları, öğretmen eksiklikleri ve altyapı sorunları, eğitimde fırsat eşitsizliğini derinleştiriyor. Okulların temel temizlik hizmetlerinin bile yapılamaması durumu gözler önüne seriyor. Uluslararası öğrenci başarı sıralamalarından biri olan PISA testlerinde Türkiye’nin son yıllardaki sıralaması da bu durumu teyit ediyor. 2022 PISA sonuçlarında Türkiye, 37 OECD üyesi arasında matematikte 32'nci, fen bilimlerinde 29'uncu, okuma becerilerinde ise 30'uncu sırada yer aldı.
Tüm bu veriler, Türkiye’de sosyal hizmetlerin niteliğini ve erişilebilirliğini artırmak için daha fazla yatırım gerektirdiğine işaret ediyor. GSYH’nin büyüdüğü bir dönemde bile eğitim ve sağlığa ayrılan payın düşük kalması, uzun vadeli kalkınma ve toplumsal refah hedeflerini riske atabilecek bir unsur olarak değerlendiriliyor.
