%5 faiz, nakit çekimini yarı yarıya düşürdü

Sıkı para politikası yüksek enflasyon eriyen alım gücü yılın özellikle ilk çeyreğinde kredi kartından nakit çekim ve kredili mevduat hesaplarına yönelimi artırdı. İhtiyaç kredi faizine göre düşük kalan kredili mevduat hesabı ile kredi kartından nakit çekim faizlerine 16 Mart'tan itibaren yüzde 5 faiz getirildiği gecikme faizi ise yüzde 5,3’e çıkarıldı. Bu hamle özellikle kredi kartından nakit çekimde etkili oldu. Bankalararası Kart Merkezi verilerine göre kredi kartından nakit çekim yılın ikinci çeyreğinde birinci çeyreğe göre yüzde 50,11 azaldı, reel olarak düşüş ise yüzde 54 olarak hesaplandı.

İlk çeyrekte reel artış yüzde 5,68

BKM verilerine göre geçen yıl ilk çeyrekte 182.9 milyar lira olan kredi kartından nakit çekim bu yılın ilk çeyreğinde çok hızlı arttı. Ocakta 116.15 milyar lira, şubatta 121.25 milyar lira olan kredi kartından nakit çekim mart ortasındaki faiz artırımının ardından martta 89.33 milyar liraya indi. Böylece bu yıl ilk çeyrekte geçen yılın ilk çeyreğine göre yüzde 78,65 arttı, geçen yılın son çeyreğine göre ise yüzde 21,6 artış yaşandı. Bu yıl ilk çeyrekte kredi kartından nakit çekim 326.74 milyar liraya çıktı. Yılın ilk çeyreğindeki yüzde 15,06 tüketici enflasyonundan arındırıldığında 2023 sonuna göre ilk çeyrekteki kartından nakit çekimde reel artış yüzde 5,68 oldu.

Alışveriş ikinci çeyrekte birden daha hızlı

Yılın ikinci çeyreği kredi kartından nakit çekim yavaşlamasını sürdürdü. Nisanda 52 milyar lira, mayısta 58.5 milyar lira, haziranda ise 53.4 milyar lira kredi kartından nakit çekim gerçekleştirildi. Böylece ikinci çeyrekte kredi kartından nakit çekim 162.99 milyar liraya indi. Yılın ilk çeyreğine göre ikinci çeyrekte yüzde 50,11 azalan kredi kartından nakit çekim iki çeyrek arasında gerçekleşen yüzde 8,4 tüketici enflasyonundan arındırıldığında ise yüzde 54 reel olarak geriledi. Hedeflendiği gibi kredi kartından nakit çekimlerde ikinci çeyrekte sert bir düşüş yaşanmış oldu.

BKM verilerine göre kredi kartından alışveriş harcamalarında ivme kaybı istenilen seviyede değil. Kredi kartlarında geçerli azami akdi faiz oranı yüzde 4,25, gecikme faiz oranı yüzde 4,55 seviyesinde. BKM verilerine göre yılın ilk çeyreğinde kredi kartından alışverişler 2 trilyon 565 milyar 490 milyon liraya yükseldi. Bu yılın son çeyreğine göre yüzde 18,4’lük artışa işaret ederken ilk çeyrekteki enflasyondan arındırıldığında ise reel artış yüzde 2,90 oldu.

İkinci çeyrekte ise ilk çeyreğe göre yüzde 15,36’lık nominal artışla kredi kartından alışverişler 2 trilyon 959 milyar 675 milyon liraya çıktı 3 trilyon lira sınırına dayandı. Yılın iki çeyreği arasındaki yüzde 8,4 tüketici enflasyonundan arındırıldığında ise reel artış yüzde 6,42 oldu. Bu ilk çeyrekteki yüzde 2,9 reel artışın oldukça üzerinde gerçekleşti ve kredi kartından nakit çekim gerilerken alışveriş harcamaları ise arttı.

Kredi kartlarında büyüme hızı yüzde 28,5

Merkez Bankası verileri ise 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış olarak sektörde toplam kredi kartlarında 19 Temmuz itibariyle büyüme hızının yüzde 28,5'e geldi. Bireysel kredi kartlarında 13 haftalık yıllıklandırılmış büyüme hızı yüzde 29,53 oldu, ticari kredi kartlarında ise büyüme hızı yüzde 25,45 olarak hesaplandı.

Yılın başına göre kredi kartlarında büyüme hızında gözle görünür bir düşüş var. Yılın başında 13 haftalık yıllıklandırılmış büyüme hızı yüzde 100'ün üzerinde hatta mart ortasında yüzde 123,5'e kadar çıkmıştı. Bireysel kartlarda yüzde 128,7, ticari kartlarda ise yüzde 115 büyüme hızları yaşandı. Kredi kartı faizlerinde artış ise nisan başında gerçekleştirildi. Bunun ardından mayısta kredi kartlarında 13 haftalık yıllıklandırılmış büyüme hızı toplamda yüzde 60'lara geldi, haziran başında yüzde 43'e kadar inen büyüme hızı temmuz başında ise yüzde 22,3'e düştü. 12 Temmuz haftasında yüzde 21,51 olan 13 haftalık yıllıklandırılmış büyüme hızı 19 Temmuz haftasında hafif arttı.

Bireysel KMH’larda ikinci çeyrekte yüzde 24,8 reel artış

Kredili mevduat hesaplarında ise kredi kartından nakit çekimde gözlenen yavaşlamanın çok gerisinde kalındı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu haftalık verilerinden aylık ve çeyreklendirilmiş olarak yapılan hesaplara göre yılın ilk çeyreğinde bireysel kredili mevduat hesapları 542.11 milyar lira seviyesinde gerçekleşti.

Geçen yılın son çeyreğine göre nominal olarak yüzde 18,9 artan kredili mevduat hesaplarından harcamalar yılın ilk çeyreğindeki yüzde 15,09 tüketici enflasyonundan arındırıldığında yüzde 3,31 reel artış yaşadı. Bu yıl ikinci çeyrekte kredili mevduat hesaplarından bireysel harcamalar 733.46 milyar liraya yükseldi.

Yılın ilk çeyreğine göre nominal artış yüzde 35,3 olurken iki çeyrek arasında gerçekleşen yüzde 8,4'lük tüketici enflasyonundan arındırıldığında reel olarak artış yüzde 24,82 oldu. Yani ilk çeyrekteki yüzde 3,31'lik reel artışın kat be kat üzerinde gerçekleşti bireysel kredili mevduat hesaplarında harcamalar.

ŞEBNEM TURHAN/EKONOMİM