Kira istisnası daralıyor araç satışına harç geliyor
TBMM’ye sunulan 36 maddelik torba yasa teklifinin etki analizine göre, merkezi yönetim bütçesine üç yılda 48,38 milyar TL’lik ilave gelir sağlanacak. En büyük gelir kalemlerini, 2027’de yürürlüğe girecek kira istisnası kısıtlaması ile 2026’da uygulanacak araç alım-satım harcı oluşturuyor.
Vergiye yönelik düzenlemeleri de içeren kanun teklifi, Türkiye Büyük Millet Meclisi Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşülmeye başlandı. 36 maddeden oluşan yasa teklifinin etki analiz raporunda; kira gelirlerinde yönelik istisna sınırlandırılıyor, araç satışına noter harcı, ruhsatlara yıllık ödeme ve SGK borçlanma oranlarının artışına kadar birçok gelir kaleminde değişiklik yapılması planlanıyor. Etki analizine göre, bütçe gelirlerinde sadece 4 milyon TL’lik sembolik azalış öngörülüyor. Böylece teklifin bütçeye 3 yıllık net katkısı 48,376 milyar TL olarak hesaplandı.
Mükellef sayısı azalacak
Etki analizine göre, uygulamayla istisnadan yararlanan mükellef sayısı ciddi oranda azalacak. Etki analizine göre, Mevcut durumda 47 bin TL’ye kadar kira geliri vergiden muaf tutuluyordu. Yeni düzenlemeyle bu istisna sadece emekli, malul, dul ve yetim aylığı alanlara tanınacak. Uygulamayla istisnadan yararlanan mükellef sayısı ciddi oranda azalacak, bütçeye ise 2027 itibarıyla 22 milyar TL ek gelir sağlayacak.
Bir diğer önemli değişiklik ise, kiraya verilen konutlarda ödenen kredi faizlerinin gider yazılamayacak olması. Bu uygulama, vergi adaletini bozduğu gerekçesiyle kaldırılıyor. Düzenlemenin 2026 yılında 1,6 milyar TL gelir etkisi yaratması öngörülüyor. Ayrıca, gayrimenkul satışında beyan edilen bedelin gerçeği yansıtmaması durumunda uygulanan vergi ziyaı cezası yüzde 25’ten bire katına çıkarılıyor. Bu adımın kayıt dışı işlemlerle mücadelede caydırıcı etkisi olması bekleniyor.
BES’te Cumhurbaşkanına yetki
Bütçe gelirlerini artıracak ikinci büyük kalem, araç satış harcı olacak. Buna göre, sıfır ve ikinci el araçların noterler üzerinden yapılan satış işlemlerinden satış bedeli üzerinden harç alınacak. Etki analizine göre, 2026 yılı için bu düzenlemenin 13,1 milyar TL gelir yaratması öngörülüyor. Etki analizinde ayrıca, kuyumculuk, ikinci el araç ve taşınmaz ticareti, özel sağlık kuruluşları gibi sektörlerdeki işletmeler, yıllık ruhsat harcı ödeyecek. Yeni harç uygulamasının bütçeye yaklaşık 4,5 milyar TL katkı sağlaması bekleniyor.
Teklifte yer alan bir diğer grup düzenleme, sosyal güvenlik sisteminin finansman dengesini güçlendirmeye odaklanıyor. Bu kapsamda, doğum borçlanması hariç, SGK borçlanma oranı yüzde 32’den yüzde 45’e, Bağ-Kur ve Tarım Bağ-Kur sigortalılarının ihya oranı ise
yüzde 34,75’ten yüzde 45’e çıkarılacak. Düzenlemenin yıllık bazda 5,18 milyar TL ek gelir getirmesi öngörülüyor.
Etki analizinde , Bireysel Emeklilik Sistemi’nde (BES) devlet katkısı oranının mevcut yüzde 30 seviyesinin, Cumhurbaşkanı tarafından yüzde 50’ye kadar artırılabilmesi veya sıfıra kadar indirilebilmesi yönünde yetki düzenlemesi getiriliyor. Öte yandan, 2025 yılı için net borçlanma limitine 595 milyar TL ilave yapılması planlanıyor. Bu artışla birlikte limit 2 trilyon 724 milyar TL’ye yükselecek.
Orta Karadeniz Serbest Bölgesi’ne özel düzenleme
Kıyı Kanunu’nda yapılan değişiklikle, Samsun Tekkeköy’deki Orta Karadeniz Serbest Bölgesi’nde kıyı kenar çizgisinin deniz tarafında sanayi ve ticaret yapıları inşa edilebilecek. Bölgenin tam doluluğa ulaşmasıyla yıllık 500 milyon dolar ihracat ve 2 bin kişilik istihdam hedefleniyor.
Hazine arazilerinin kiralanması yoluyla da bütçeye yıllık 10 milyon dolar ilave kaynak sağlanması öngörülüyor.
YİKOB ve UEFA’ya vergi istisnaları geliyor
Teklifte, kamu kurumları ve uluslararası organizasyonlar için bazı muafiyetler de yer alıyor.
Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlıkları (YİKOB) adına kayıtlı araçlar Motorlu Taşıtlar Vergisi’nden muaf tutulacak.
Bu istisna, etki analizine göre bütçeye sadece 4 milyon TL’lik gelir kaybı anlamına geliyor.
YİKOB taşınmazlarına ilişkin KDV ve tapu harcı muafiyetleri de getiriliyor. Ayrıca Türkiye’nin ev sahipliği yapacağı 2026 UEFA Avrupa Ligi Finali, 2027 UEFA Konferans Ligi Finali ve 2032 Avrupa Futbol Şampiyonası organizasyonları kapsamındaki teslim ve hizmetler KDV’den istisna edilecek.Bu düzenlemenin gelir azaltıcı etkisi sembolik düzeyde kalacak.
Nagihan KALSIN
