Kapsam dışındaki illerin ‘Cazibe Merkezi’ olması gündemde

HÜSEYİN GÖKÇE / ekonomim.com

Deprem felaketinden etkilenen illerde üretim ve yatırımın durmaması, bölge sanayisinin yeniden ayağa kalkması için model arayışları sürüyor. Bu kapsamda etkilenen illerin tamamının teşvik mevzuatında 6. Bölge teşviklerinden yararlanmalarını içeren önerinin hayata geçmesi mevzuat yönünden mümkün değil. Bunun yerine bölgeler arası gelişmişlik farkının azaltılması amacıyla uygulanan ve 6. Bölge’ye verilen teşvik unsurlarını da içeren Cazibe Merkezleri Programı kapsamına depremzede illerin eklenmesi en uygun seçenek olarak ön plana çıkıyor.           

Yürürlükteki teşvik sisteminde iller, sosyoekonomik gelişmişlik endeksi sıralamasına göre bölgelere ayrılıyor. Bu yüzden bir kanun değişikliği veya Cumhurbaşkanı kararı ile teşvik bölgelerinin kapsamı değiştirilemiyor. Ancak depremin sosyoekonomik gelişmişlik endeksine etkileri yüzünden yeniden yapılacak bir değerlendirmede sıralamanın değişmiş olabilir. Bu yüzden en azından kısa vadede teşvik bölge seçeneği dışarda kalıyor.

Bölgedeki 4 il program kapsamında

Buna karşın, uygulaması daha kolay bir seçenek olarak gelişmişlik farklarının giderilmesi amacıyla halen 24 ilde uygulanan Cazibe Merkezleri Programı kapsamının genişletilmesi öne çıkıyor. Cazibe Merkezleri programın kapsamında depremzede illerden; Adıyaman, Diyarbakır, Malatya ve Şanlıurfa illeri yer alıyor. Diğer illerin de kapsama alınabileceği kaydediliyor. Adana, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Osmaniye ve 10 ile sonradan eklenen Elazığ’ın da program kapsamına alınabileceği belirtiliyor.

Yatırımlara verilen destekler

Cazibe Merkezler Programı kapsamında, işletme döneminde enerji giderlerinin yüzde 30’u toplam 10 milyon lirayı geçmemek üzere 3 yıl boyunca destekleniyor. Makine ve teçhizat alımlarında KDV istisnası, ithal makine için gümrük vergisi muafiyeti sağlanıyor. Kurumlar vergisi yüzde 50 yatırıma katkı oranına göre yüzde 90 indirimli olarak uygulanıyor. 10 yıl boyunca sigorta primi işveren hissesi ve işçi hissesi desteği sağlanıyor. Yatırım yeri tahsisi sağlanıyor. Üst limiti 1.8 milyon lira olmak üzere; TL kredilerde 7 puan, döviz kredilerinde 2 puan indirim yapılıyor. İmalat sanayindeki yatırımlara inşaat gideri için KDV iadesi sağlanıyor, imar ile ilgili bina inşaat, yapı kullanma izni, parselasyon harcından istisna sağlanıyor. İnşa edilen binalar 5 yıl süreyle bina vergisi muafiyetinden, teşvik süresi sonuna kadar ise arazi vergisi muafiyetinden yararlanıyor. Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar’da öngörüldüğü şekliyle; un, entegre olmayan et, süt, kanatlı işleme tesisleri, kütlü pamuk işleme, demir çelik üretimi, sentetik elyaf üretimi gibi alanlara yapılan yatırımlar desteklenmiyor. Ancak mevzuat, bölgede zaruri bir ihtiyaç olması halinde Cazibe Merkezleri Programı Yönlendirme Komitesinin uygun görüşü alınarak bu yatırımların da desteklenmesine imkan sağlıyor.