İTO enflasyonuna Netflix damgası!

İstanbul Ticaret Odası’nın 1995 yılından beri hazırlayıp kamuoyuyla paylaştığı ‘İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi’, bugünden itibaren ‘İstanbul Tüketici Fiyat İndeksi’ adıyla yenilenerek yayımlanacak. İstanbul Tüketici Fiyat İndeksi çalışmaları kapsamında Ocak 2023’ten bu yana toplam 586 binin üzerinde fiyat verisi toplandı. 1995 yılı bazlı indekste 242 madde bulunurken, 2023 yılı bazlı İstanbul Tüketici Fiyat İndeksi’nde 493 madde yer alıyor. İndeksteki ana grup sayısı 8’den 12’ye çıkarıldı. Fiyat derleme sayısı da 15 bin 725’ten 24 bin 500’e yükseltildi.

Yeni indeks için İTO Bilim Kurulu, İTO Stratejik Araştırmalar Merkezi (İTOSAM) İstatistik Birimi ve NielsenIQ Türkiye Tüketici ve İçgörü Araştırmaları Bölümünün çalışmaları ile aylık 350 hane takip edilerek, toplam 2 bin 400 hanenin katılım gösterdiği tüketim araştırması yapıldı. İTO tarafından hesaplanan indekslerin fiyatları, ağırlıklı olarak ‘yerinde veri toplama’ yöntemiyle temin ediliyordu. Yeni indekste ise bu yönteme ek olarak kısmen ‘internet üzerinden’ veri temini de yer aldı. Endekste ayrıca 21 semt pazarından fiyat alındı.

GIDANIN AĞIRLIĞI YÜZDE 30'LARA İNDİ

Enflasyon sepetinde gıdanın ağırlığı yüzde 42,49’dan 30,70’e, konutun ağırlığı yüzde 20,72’den yüzde 19,46’ya, giyimin ağırlığı yüzde 78’den yüzde 5,6’ya sağılık harcamalarının ağırlığı yüzde 2,82’den yüzde 1,7’ye indi. Ev eşyası harcamaları yüzde 8 ile aynı kalırken, ulaştırma harcamalarının ağırlığı ise yüzde 5,95’ten yüzde 13,8’e yükseldi.

Ayrıca gazete, radyo, video, kaset çalar, odun, kapıcı masrafları ile ölüm ve cenaze masrafları sepetten çıkarılırken, otomobil, cep telefonu ve faturaları, internet faturaları, Neftlix gibi dijital yayın üyelikleri ile yeni hizmete giren toplu taşıma ücretleri endekste yerini aldı.

"TÜKETİM DAVRANIŞLARIMIZDA KÖKLÜ DEĞİŞİKLİKLER OLDU"

İTO Başkanı Şekib Avdagiç, İstanbul Tüketici Fiyat İndeksi’nin A’dan Z’ye akademisyenler, bağımsız kuruluşlar ve İTO İstatistik Biriminden oluşan bir ekip tarafından hazırlandığını kaydetti. Günün değişen şartlarına göre indeksi yenilemenin, baz yılını değiştirmenin, ürün grup ve maddelerini güncellemenin bir zorunluluk olduğunu söyleyen Avdagiç, şöyle devam etti:

"Tüketim davranışlarımızda köklü değişiklikler oldu, oluyor. Dün hiç düşünülmeyen hizmet ve ürünler, temel ihtiyaçlar arasına girdi. Bir önceki indeksimizde ‘soba, video, kasetçalar, odun, aidata dâhil olmayan kapıcı ücretleri’ gibi başlıklar vardı. Şimdi İstanbul’da doğalgazsız ev yok, video kaset izleyen yok. Ama hepimiz otomobil, cep telefonu, internet, dijital platformlar kullanıyoruz. Dolayısıyla 30 yıldır kullandığımız 1995 baz yıllı indeksimiz artık yeterli olmamaya başladı. Bu nedenle İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi’nin güncellenmesi için 2019 itibariyle çalışmalara start verdik. Ne yazık ki araya 2 yıllık pandemi girdi, hem fiyatlamalarda hem de tüketim biçimlerinde anormallikler oldu. Biliyorsunuz, baz yılının olağanüstü gelişmelerden mümkün olduğunca arındığı bir yıl olması gerekiyor. Bu nedenle çalışmalarımızın başlangıç tarihini erteledik. Normalleşme sürecinin kabul edilecek bir seviyeye gelmesini bekledik. Yeni indeksimizi ilk kez 2023 yılında teste başladık. Baz yılı olarak da 2023’ü esas aldık. 1 Şubat 2025’ten itibaren de resmî olarak yürürlüğe koyuyoruz."

"TÜİK'E RAKİP DEĞİLİZ"

İTO Bilim Kurulu Üyesi ve Bilgi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ege Yazgan, İstanbul’un enflasyonunu ölçtüklerini, TÜİK’in rakibi olmadıklarını söyledi. Yazgan “İstanbul Tüketici Fiyat İndeksi, tabi daha tüm tüketicileri gösteren bir endeks. İstanbul’a özel daha genel bir tüketim endeksi üzerinde çalışıldı. Ancak yeni endekste eğilimin TÜİK’e daha fazla yaklaştığını söyleyebilirim” dedi.

ÖMER TEMÜR