İnşaat sektörüne operasyon... Keyfi zamlar şantiyeyi vurdu

İnşaat malzemesi fiyatlarında sektör gerçekleriyle uyuşmayan zamlar yaşanıyor. Çimento fiyatları ile başlayan zam furyası, bir çok ürüne sirayet etti. Demir, hazır beton, gaz beton, çimento, briket, tuğla, kremit, kum, sarf malzeme, cam, PVC, kapı, alçıpan ve boya gibi inşaat ürünlerinde yaşanan ciddi yükselişler müteahhitlerin tepkisini çekiyor.

Sektör oyuncuları fiyatların sebepsiz yere artırıldığını belirterek, sektöre operasyon çekildiğini iddia ediyor. Bazı tekelleşen inşaat malzemesi üreticilerinin bilinçli olarak fiyat artırdıkları iddia ediliyor.

Özellikle son üç aya dikkati çeken sektör temsilcileri; inşaat malzemesi üretimindeki girdi maliyetlerinde (döviz, enerji, akaryakıt, işçilik) ciddi bir artış yaşanmazken, genel toplamda yüzde 50’leri bulan zamların piyasa gerçekleriyle örtüşmediğini söylüyor. Sektörün en büyük dernekleri önümüzdeki ay yaşanan bu durumu protesto edeceklerini açıkladı.

BU ŞARTLARDA EV YAPMAK ÇOK ZOR

 Artan girdi maliyetlerinden şikâyet eden sektör temsilcileri “Fırsatçılık var burada. Serbest piyasa da işlemiyor, el altı müdahale var. Rekabet Kurumunu göreve çağırıyoruz. Camda da fiyat artışları ve tedarik sıkıntıları var. İşçiliğimiz de çok artıyor. Ortalama bir işçimiz mühendislerin iki katını alıyor. Bütün bunlar birleşince müteahhitte konut yapma iştahı kalmıyor. Ev yapmak güçleşiyor, bu da insanlarımızın ev almasını zorlaştırıyor. Sektör dernekleri konuyla ilgili protestoya hazırlanıyor” dedi.

DEMİR FİYATLARI DA %40 ARTIŞ GÖSTERDİ

Yalnızca çimento ve beton değil, demir fiyatlarındaki sebepsiz fiyat artışları da şikayetlere neden oluyor. Son üç ayda fiyatı yüzde 40 artan inşaat demiri üretim maliyetlerini adeta uçuruyor. İnşaat demiri fiyatları; 20-25-26-28 mm kalın demirlerde güncel spot demir fiyatı tonu 22 bin 500 TL ile ve 16-18-22-32 mm demir fiyatları 24 bin 500 civarında seyrediyor. Öte yandan inşaatlarda kullanılan demirin yüzde 30’luk kısmı ithalat ile karşılanıyordu. Ancak yılbaşından bu yana inşaat demirinin ithalatı yüzde 40 düştü. Müteahhitler genel olarak demir talebini iç piyasadan karşılamaya başladı. İddialara göre iç piyasada tekelleşen bazı demir üreticileri fiyatlarla istedikleri gibi oynamaya başladı. Bu da konut sektöründe problem yaşanmasına yol açtı.

ARSA MALİYETLERİ YÜZDE 50’YE ÇIKTI

Pandeminin ardından konut imarlı arsa maliyetlerinde ciddi artış görüldü. Son üç yıl Arsa Endeksi’ne baktığımızda, 2021 senesinin Temmuz ayında 153 birim olan arsa maliyeti 2023 senesinin sonunda 650 birime yükselerek yüzde 400’lük bir artış yaşandı. İstanbul özelinde, birim konut fiyatındaki arsa payı yüzde 45-50 bandına yükseldi. Satılan her birim konutun bedelinin yarısını arsa maliyeti oluşturdu. Bu durum tabiatıyla konut fiyatlarını artırdı. Sektör oyuncuları konuyla ilgili yaptıkları açıklamalarda “Arsa bulmak hem zor hem de maliyetli. Bugün bir projede arsa maliyeti yüzde 45-50 bandına kadar çıktı. Bu rakamlar 2020 yılında yüzde 25-30’larda seyrediyordu. Bu sebepten dolayı hazine arazilerinin müteahhitlere açılması büyük önem taşıyor. Bu sayede uygun fiyatlı konut üretilebilir” dedi.

İŞÇİ YEVMİYELERİ 3 BİN TL’Yİ BULDU

Sektörde işçi maliyetleri de arttı. Buna bir de kalifiye eleman sorunu eklendi. Yapılan açıklamalarda “Usta eksikliği yevmiyelere de yansıdı. Bugün iyi bir ustanın günlük 2-3 bin lira yevmiye istiyor. 2017’de 2 milyon 100 bin kişi sektörde çalışırken bu sayı 2023’te 1,6 milyona düştü. Şu anda İstanbul’da 1.000 lira yevmiyeyle işçi bulunamıyor. Sıvacının ve boyacının en düşük günlük ücreti 1.500 ile 2.500 TL. Sektörde işçiler eskiden asgari ücretin iki katını alırdı ancak şimdi bu oran dört katına yaklaştı” diye konuştu.

SEKTÖR DERNEKLERİ PROTESTO EDECEK

İnşaat sektöründeki fiyat artışlarına karşı dur denilmesi çağrısında bulunan sektör temsilcileri “İnşaat sektörü dernekleri önümüzdeki ay 51 bölge temsilcisi ile Sayın Cumhurbaşkanı’na konuyu iletecek. Bir sunum yapmayı düşünüyorlar. Sebepsiz bu artışlar artık katlanılacak gibi değil. Artan girdi maliyetleri direkt konut fiyatlarına, dolayısıyla vatandaşı etkiliyor. Bugün İstanbul’da bir sıfır daire Miami’de bir villa ile yarışıyor. Alım gücü düşen vatandaş ev sahibi olamıyor. Yatırım yapamıyor. Yabancı yatırımcı bile artık konut alamıyor” dedi.

BİRKAÇ TEKEL ŞİRKETİ PİYASAYI YÖNETİYOR

Sektörde tekelleşme olduğunu ve fiyatların ortak kararla yükseltildiğini iddia eden müteahhitler “Çimento fiyatlarında bu derece bir artış oldu ama bu dönem dövizde de çok ciddi bir fırlama olmadı. 33 TL’den 32,50 TL’ye düştü hatta bu dönemde. Üretici firmaların dövizi veya başka şeyleri bahane ederek diledikleri gibi fiyatlandırmaya gitmesinin liberal ekonomiyle de bir ilişkisi yok. Gerekçeleri de yok. Ekonomik koşulları bahane ederek, fırsatçılık yaparak tekelci bir anlayışla bütün sektörü tahakküm altına almışlar. Her şehirde 3-5 tane tekelleşmiş firma var. Buna bir çözüm bulunmalı. Herkes dilediği gibi bir fiyat belirleme hakkına sahip değil” diyor.

NECMİ ÇİÇEKÇİ