Eylül enflasyonunda okul, kira ve gıda etkisi öne çıktı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), ağustos ayında enflasyonun ana eğiliminin bir önceki aya kıyasla yükseldiğini bildirdi.

TCMB, Eylül Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu'nu yayımladı.

Rapora göre, tüketici fiyatları eylül ayında yüzde 3,23 yükseldi, yıllık enflasyon 0,34 puan artışla yüzde 33,29 olarak gerçekleşti. Aylık bazda gıda ve hizmet, fiyat artışları ile öne çıkan ana gruplar oldu. Gıda fiyatları zirai don ve kuraklık kaynaklı arz yönlü unsurların da etkisiyle olumsuz seyretmeye devam etti.

Bu dönemde hem işlenmemiş hem de işlenmiş gıda fiyat artışları güçlü seyretti. Temel mal grubu aylık fiyat artışında, yeni sezona geçişe bağlı etkilerin gözlendiği giyim ve ayakkabı grubu yanında dayanıklı tüketim mallarının etkisi hissedildi.

Hizmet enflasyonunun bir önceki aya kıyasla yükselmesinde birçok kalemde izlenen okula dönüş etkisi belirleyici oldu. Bu bağlamda, eğitim (özel üniversite), ulaştırma (okul servis ücreti) ve lokanta-otel (yurt ücretleri) hizmet kalemleri öne çıktı. Okula dönüşün aylık tüketici enflasyonuna etkisi yaklaşık 0,7 puan oldu.

Diğer taraftan, eylül ayında mevsimsel unsurlarla yüksek seyreden sözleşme yenileme oranına rağmen aylık kira enflasyonu bir önceki aya kıyasla güç kaybetti.

Enerji fiyatları ise bu dönemde akaryakıt öncülüğünde bir miktar yükselse de nispeten ılımlı bir artış kaydetti. Üretici fiyatları artışı yükseliş eğilimini sürdürdü, yıllık enflasyon 1,43 puan artarak yüzde 26,59 oldu. Bu görünüm altında, aylık enflasyonun ana eğiliminin bir önceki aya kıyasla yükseldiği gözlendi.

- Alkol-tütün-altın ve hizmet gruplarının enflasyona katkıları azaldı

Rapora göre, yıllık tüketici enflasyonuna katkılar incelendiğinde, enerji, alkol-tütün-altın ve hizmet gruplarının katkıları bir önceki aya kıyasla sırasıyla 0,18 ve 0,13 puan azalırken, temel mal grubunun katkısı değişmedi, gıda ve alkolsüz içecekler ile enerji gruplarının katkısı ise sırasıyla 0,63 ve 0,02 puan arttı.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle, tüketici fiyatlarının aylık artışı bir önceki aya kıyasla yükseldi. Aylık enflasyon, B ve C endeksinde bir önceki aya kıyasla güçlendi. Fiyat artışının B endeksini oluşturan gruplardan temel mallarda yükseldiği, işlenmiş gıdada yüksek seyrini koruduğu, hizmet sektöründe ise yatay seyrettiği gözlendi.

TCMB bünyesinde takip edilen göstergeler, eylül ayında enflasyonun ana eğiliminin aylık bazda yükseldiğine, üç aylık ortalamalar bazında ise daha sınırlı bir artış kaydettiğine işaret etti.

Hizmet sektörü fiyat artışı eylül ayında yüzde 4,10 ile okula dönüş etkisi öncülüğünde bir önceki aya kıyasla güçlendi. Diğer taraftan, grup yıllık enflasyonu 1,11 puan azalarak yüzde 44,66 oldu. Yıllık enflasyon hizmet alt grupları genelinde geriledi.

Aylık fiyat artışlarında, eğitim (yüzde 17,90) ve ulaştırma (yüzde 6,28) hizmetleri öne çıktı. Eğitim hizmetlerinde üniversite eğitimi ücretlerindeki artışın (yüzde 61,67) etkisi hissedilirken, ulaştırma hizmetleri fiyatları okul servis ücretlerine bağlı olarak yükseldi.

Yurt ücretlerindeki (yüzde 36,62) artışlar konaklama hizmetleri, kreş ücretlerindeki artışlar (yüzde 10,81) ise diğer hizmetler kalemini yukarı çekti. Böylelikle, okula dönüşün aylık tüketici enflasyonuna etkisi yaklaşık 0,7 puan oldu.

Kira grubu aylık enflasyonu, kontrat yenileme oranındaki yüksek seyre rağmen yüzde 4,39 ile bir önceki aya kıyasla yavaşladı, yıllık enflasyon 5,23 puan düşüşle yüzde 69,10'a geriledi.

- Temel mal grubu fiyatları yatay seyretti

Temel mal grubu yıllık enflasyonu yüzde 19,89 seviyesinde görece yatay seyretti. Yıllık enflasyon dayanıklı mal ile giyim ve ayakkabı gruplarında yükseldi, diğer temel mallar alt grubunda ise yavaşladı. Dayanıklı tüketim mallarında aylık fiyat artışı yüzde 2,10 ile görece yüksek seyretti.

Bu gelişmede beyaz eşya (yüzde 4,07) ve otomobil fiyatlarındaki (yüzde 2,41) artışlar etkili oldu. Giyim ve ayakkabı alt grubunda ise yeni sezon geçişine bağlı fiyat artışları (yüzde 3,94) izledi. Diğer temel mallar alt grubunda ise aylık fiyat artışı görece ılımlı seyretti.

Enerji fiyatları bu dönemde yüzde 1,24 yükseldi, grup yıllık enflasyonu 1,07 puan artarak yüzde 34,73 seviyesinde gerçekleşti. Bu gelişmede, yüzde 2,36 artan akaryakıt fiyatları ana belirleyici oldu.

- Gıda ve alkolsüz içecek fiyatlarında, olumsuz hava koşullarının etkileri hissedildi

Gıda ve alkolsüz içecek fiyatları eylül ayında yüzde 4,62 arttı, grup yıllık enflasyonu yüzde 36,06'ya yükseldi. Bu gelişmede, zirai don ve kuraklık gibi olumsuz hava koşullarının etkisi hissedildi.

Yıllık enflasyon, işlenmemiş ve işlenmiş gıda alt gruplarında sırasıyla 2,59 ve 2,98 puan artarak yüzde 37,53 ve 34,33 oldu. Aylık bazda, işlenmemiş gıda fiyatları özellikle sebze, kuruyemiş, beyaz et ile yumurta kalemleri öncülüğünde yüzde 5,53 yükseldi.

İşlenmiş gıda grubu aylık fiyat artışı yüzde 3,90 ile yüksek seyrini korudu, katı ve sıvı yağlar, süt ile süt ürünleri, kahve-çay gibi içecekler öne çıkarken, artışların alt grup geneline yayıldığı gözlendi. Üretici fiyatları artışı aylık yüzde 2,52 oldu ve yükseliş eğilimini sürdürdü. Üretici fiyatlarında yıllık enflasyon 1,43 puan artarak yüzde 26,59 oldu. Bu dönemde, gıda ürünleri (yüzde 6,77) ile dayanıklı tüketim malları (yüzde 2,80) fiyat artışları ile öne çıktı.