Ara zam hayati durumda
Yaklaşık 15 milyon işçi, açlık sınırının altındaki asgari ücrete ya da ona komşu ücretlere mahkûm. Beş ayda yüzde 30’a yakın alım gücü kaybı yaşayan emekçiler için temmuz ayında yapılacak ara zam, hayati önemde.
Ülkede istihdamda en az 7 milyon asgari ücretli çalışıyor. Asgari ücretin yüzde 10 fazlasının da dahil edildiği komşu ücretlere bakınca kişi sayısı yaklaşık 15 milyona ulaşıyor. Her 10 işçiden 6’sı doğrudan asgari ücretli olarak, her 100 çalışandan 83’ü asgari ücrete komşu ücretlere çalışıyor. Milyonlarca işçi ve haneleri, ne açlık ne yoksulluk sınırını ucundan yakalayabilen düşük ücretlerle geçinmeye mecbur bırakılırken temmuz aynının yaklaşması ile ara zam tartışmaları yeniden gündeme geldi.
CHP Lideri Özgür Özel’in, 29-30 Mayıs’ta hem DİSK hem Türk-İş konfederasyonları ile yaptığı görüşmelerde de, AKP iktidarından ara zam ara zam sesi yükseldi. Her iki konfederasyonda ücretlere ara zammın şart olduğuna dair görüş birliği vardı.Asgari ücret bu yıl, daha Ocak ayı maaşları cebe girmeden Türk-İş’in tespit ettiği açlık sınırının altında kalmıştı. Asgari ücret, ilan edildiği tarihten sonra yoksulluk sınırının yüzde 30’unu ise ancak 1 ay karşılayabildi.
Uygulanırken "hedef enflasyonla uyumlu zam" dayatması nedeniyle tepki çeken ve işçiye sefaleti dayatmaktan öteye gidemeyen Ocak zammı daha beşinci ayda sıfırlanmış oldu. İşçilerin, ara zam uygulanmayan 2024 Temmuz’dan bu yana alım gücü kaybı ise yüzde 28 ila 30’u gördü. Hesaplamalar, sefalet zammının güncel olarak yüzde 2’lik reel artışa eşitlendiğini ortaya koydu.
Asgari ücrete ara zam, en son Temmuz 2023’te uygulanırken işçiler, ücretlerine zam yapıldığı aylarda beslenme harcamalarını ancak karşıladı. Özellikle gıdada asgari ücretliler sıfır noktanın da altına geriledi. Beslenme ihtiyacını karşılamanın bile imkansız hale geldiği asgari ücretli hanelerde gıda masrafı, güncel tutarlara göre son zamdan bu yana 2952 lira arttı. Yalnızca tam olarak asgari ücret tutarında aylıklarla geçinmeye zorlanan yurttaşlar değil, komşu ücretlere mahkûm edilenler de kayıp yaşadı. DİSK Araştırma Merkezi’nin (DİSK-AR) güncel Ücret Kayıpları İzleme Raporu’na göre işçi başına beş aylık ortalama erime 5 bin 870 lira oldu. DİSK-AR’a göre asgari ücretli, 3 bin 336 lirayı 5 ayda kaybetti.
HER KESİM ZAM BEKLİYOR
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ile ekonomi yönetiminin kapıları inatla kapalı tuttuğu ara zam için tartışmaları, Çalışma Bakanı Vedat Işıkhan da "Gündemimizde kamu işçileri" var diyerek yorumsuz bırakmıştı. Ancak Işıkhan’ın "Gündemimizde" dediği kamu işçileri 3,5 aydır iktidarın kendilerine yapacağı zam teklifini bekliyor. Kamu işçilerinin zam masasının da Temmuz ayına yakın kurulması beklenirken aynı a emekli aylıklarında zam gündemi ve memurların enflasyon farkını alması için de önem taşıyor.
