Türkiye eğitim harcamasında OECD listesinin sonunda
OECD raporuna göre Türkiye, ilkokul öğrencisi başına 4.038 dolar ile üye ülkeler arasında en düşük eğitim harcaması yapan ülkeler arasında yer aldı. Uzmanlar, asıl beka sorununun beşeri sermaye eksikliği olduğunu ve en nitelikli mezunların yurtdışına yöneldiğini vurguluyor.
Türkiye’den yurtdışına yönelen nitelikli insan gücünün ardındaki nedenlerden biri, OECD’nin son raporunda açıkça görülüyor. OECD’nin 2024 “Education at a Glance” raporuna göre Türkiye, üye ülkeler arasında ilkokul düzeyinde öğrenci başına en az harcama yapan ülkeler arasında yer aldı. 2021 verilerine göre Türkiye’de öğrenci başına yapılan harcama 4.038 ABD doları seviyesinde bulunuyor. Bu rakam, OECD ortalaması olan 11.902 doların oldukça altında.
Listenin en üstünde yer alan Lüksemburg’da öğrenci başına harcama 25.584 dolar ile Türkiye’nin yaklaşık altı katı seviyesinde. Türkiye, Bulgaristan, Romanya ve Meksika ile birlikte listenin son sıralarında yer alıyor.
BEŞERİ SERMAYE VURGUSU
Eğitim alanına yapılan yatırımın düşük olması, uzmanlara göre uzun vadede beşeri sermaye oluşumunu olumsuz etkileyebiliyor. Eğitimde fırsat eşitliği ve kaliteli eğitime erişim, Türkiye’nin karşı karşıya olduğu önemli yapısal sorunlar arasında.
Uzmanlar, asıl “beka” meselesinin beşeri sermayenin güçlendirilmesi olduğunu belirtiyor. Nitelikli mezunların yurtdışına yönelmesi ise Türkiye’nin eğitimden elde ettiği potansiyel faydayı azaltan faktörlerden biri olarak öne çıkıyor.
EĞİTİME YAPILAN HARCAMA ÜLKELER ARASINDA BÜYÜK FARKLILIK GÖSTERİYOR
OECD verileri, ülkeler arasında öğrenci başına harcama miktarının ciddi şekilde değiştiğini ortaya koyuyor. Norveç, İzlanda, Danimarka ve ABD gibi ülkeler listenin üst sıralarında yer alırken, Latin Amerika ve Doğu Avrupa ülkelerinin önemli bir kısmı listenin alt sıralarında bulunuyor.
KADINLAR EĞİTİMDE ÖNDE, İŞ HAYATINDA GERİDE
Kadınlar eğitimde erkeklerden daha yüksek başarı oranına sahip olsa da, işgücüne katılımda geride kalıyor. Türkiye’de lise altı eğitime sahip 25-34 yaş arası kadınların istihdam oranı %25 iken, aynı eğitim düzeyindeki erkeklerde bu oran %82. Üniversite mezunu kadınların istihdam oranı %62 iken erkeklerde %87.
KAMU PAYI DÜŞÜK
Türkiye’de ilkokul düzeyinde eğitim harcamalarının %77’si kamu kaynaklarından karşılanıyor; OECD ortalaması ise %93. Bu oran okul öncesinde %78, yükseköğretimde %72 olarak kaydedildi.
OECD’NİN ÖNERİLERİ
Raporda, eğitim harcamalarının hem miktar hem de kamu payı açısından artırılması, bölgesel eşitsizliklerin azaltılması ve erken çocukluk eğitimine erişimin genişletilmesi gerektiği belirtiliyor.
Büşra AKDAŞ/KARAR
