İlkokul kademesinde kamu harcamaları payının en düşük olduğu ülkeyiz

Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) tarafından üye ülkelerin eğitim sistemlerini sayısal verilerle ortaya koyan “Bir Bakışta Eğitim 2024” raporu açıklandı. Rapora göre, Türkiye, tüm egitim kademelerinde öğrenci başına en düşük harcama yapan OECD ülkelerinden biri. İlköğretimden yükseköğretime kadar öğrenci başına yapılan yıllık harcama ortalama 5 bin 425 dolar. OECD ülkeleri ortalaması ise 14 bin 209 dolar. Rapordaki Türkiye ile ilgili veriler şöyle:

•     25-64 yaş aralığındaki her iki yetişkinden biri en fazla lise mezunu.
•     25-34 yaş aralığındaki genç yetişkinlerin yüzde 30’u lise mezunu bile değil.
•     En az bir ebeveyni üniversite mezunu olan 25-64 yaş aralığındaki yetişkinlerin yüzde 81’i üniversite mezunu. Anne babası lise mezunu olmayan 25-64 yaş aralığındaki yetişkinlerin ise yalnızca yüze 18’i üniversite mezunu.
•     18-24 yaş aralığında yaklaşık her üç gençten biri (yüzde 31.1) ne eğitimde ne istihdamda. OECD ülkeleri ortalamasında bu oran yüzde 13.7.
•     18-24 yaş aralığında ne eğitimde ne istihdamda olan kadınların oranı yüzde 41.4 iken erkeklerde bu oran yüzde 21.4. OECD ortalamasında kadınların oranı yüzde 14.4, erkeklerin ise yüzde 13.1. İyi eğitim almayan yetişkinlerin yaşamları boyunca hem sosyal hem çalışma hayatı açılarından risk altında oldukları vurgulanan rapordaki bazı diğer tespitler şöyle:
•     Türkiye, hem 25-64 yaş aralığındaki lise mezunları (yüzde 62) için hem de üniversite mezunları (yüzde 74) için en düşük istihdam oranına sahip OECD ülkesi. OECD ortalamaları sırasıyla yüzde 77 ve yüzde 87.
•     Türkiye’de her dört üniversite mezunu yetişkinden biri istihdamda yok.
•     6-14 yaş aralığında okullaşma oranı yüzde 98.8.
•     Türkiye yüzde 48 ile 3-5 yaş grubu çocuklar için okullaşma oranının en düşük olduğu OECD ülkesi.
•     15-19 yaş aralığında eğitime katılım oranı yüzde 73. Bu oran bölgelere göre farklılıklar gösteriyor. Bu yaş aralığında eğitime katılım oranının en düşük olduğu bölgeler yüzde 60.5 ile Kuzeydoğu Anadolu-Doğu ve yüzde 61.1 ile Güneydoğu Anadolu.

EĞİTİM HARCAMALARI

    Türkiye’de GSYH’nin yüzde 4,2’si eğitim kurumlarına harcanırken, OECD ülkeleri ortalamasında bu oran yüzde 4,9.
    Türkiye, ilkokul kademesinde kamu harcamalarının payının en düşük, özel harcamaların payının en yüksek olduğu ülke. İlkokul kademesinde özel harcamaların payı yüzde 23, OECD ortalamasında yüzde 6.
    Türkiye’de ilkokul kademesinde hane halkının yaptığı egitim harcamalarının payı OECD ülkeleri ortalamasının yaklaşık dört katı. (Türkiye: yüzde 19, OECD: yüzde 5).

‘KADINLAR DAHA BAŞARILI AMA DAHA GERİDE’

“Eğitimde eşitlik ve işgücü piyasası” bölümündeki bazı tespitler şöyle:

    Eğitimdeki eşitsizlikler çok küçük yaşlarda başlıyor. En önemli eşitsizlikler ailelerin sosyoekonomik geçmişleriyle bağlantılı.
    Kadınlar, özellikle de göçmen kökenli olanlar, erkeklerden daha iyi performans göstermelerine rağmen emek piyasasında geride kalıyor.

‘NİCELİK VAR NİTELİK YOK’

Türk Eğitim Derneği düşünce kuruluşu TEDMEM tarafından OECD raporuna ilişkin yapılan analizde, “Bir Bakışta Eğitim 2024 raporunda yer alan göstergeler, Türkiye’nin eğitimde nicel açıdan önemli bir mesafe katettiğini açıkça ortaya koymaktadır. Ancak, bu kazanımların sürdürülebilirliği ve eğitim sisteminin daha ileri taşınabilmesi için politikaların odak noktasının niteliğe yönelmesi gerekmektedir” ifadeleri kullanıldı. Açıklamada, niteliğin artırılmasına yönelik politikaların, diğer ülkelerle rekabet edebilirlik ve kalkınma hedefleri bakımından hayati önem taşıdığına vurgu yapıldı.

ZOR BİR KIŞ BİZİ BEKLİYOR: KALİTE DÜŞTÜ, MASRAFLAR ARTTI

Ipsos’un 2024 Eğitim Monitörü araştırmasına göre ülkeler ortalamasında toplumun eğitim kalitesinden mutlu olmadığı  görüldü. 30 ülkede yapılan araştırmada Singapur bu yıl da eğitimin kalitesi konusunda en mutlu olan ülke olurken Türkiye’de bireylerin sadece yüzde 13’ü eğitim kalitesinden memnun. Bu oranın geçen yıl yüzde 18 olduğu belirtildi. Türkiye’de bugünkü eğitimin daha kötü olduğunu düşünenlerin oranı ülkeler ortalamasının üzerinde, hem de geçen seneye göre beş puan daha yüksek. Üniversite eğitiminin gençleri gelecekteki kariyerlerine hazırlama konusunda Türkiye’den yüzde 65’i olumsuz görüş bildirdi.

Araştırmada her on kişiden dokuzu, okul masrafları yüzünden zorlandığını dile getirdi. Bütçeyi en çok zorlayan harcama kalemleri ise kırtasiye masrafları ve okul için kıyafet, ayakkabı. Araştırmayı değerlendiren Ipsos Türkiye CEO’su Sidar Gedik şöyle konuştu: “En yüksek gider kalemleri arasında kırtasiye, okul kıyafetleri ve ayakkabı harcamaları öne çıkıyor. Her 10 ebeveynden altısı geçtiğimiz sene olduğu gibi bu sene de okul masraflarında kısıtlama yapmak zorunda kaldığını belirtiyor. Bir önceki senenin kıyafetlerini kullanmak ve kırtasiye giderlerini azaltmak yapılan kısıtlamaların başında geliyor. Bu yıl, giyim ve mutfak masraflarından geçtiğimiz yıla göre daha fazla kısıtlama yapıldığı dikkat çekiyor. Isınma giderleriyle birlikte, zorlayıcı bir kış bizleri bekliyor.”

Figen ATALAY