İstanbul’daki ticaret mahkemelerinde son yıllarda artan yetki karmaşası ve adres değişiklikleri, yargı içinde ciddi tartışmalara yol açtı. Çağlayan Adliyesi’nde 22, Bakırköy Adliyesi’nde 8, İstanbul Anadolu (Kartal) Adliyesi’nde 13 ve Küçükçekmece Adliyesi’nde 1 Asliye Ticaret Mahkemesi bulunuyor. Bu dağınık yapı nedeniyle bazı avukatlar ve şirketler, aynı konuda farklı adliyelere başvurarak farklı sonuçlar almaya çalışıyor.
Yargı çevrelerinde en çok dile getirilen sorunlardan biri; aynı dava konusunun, şirketin adresi veya unvanı değiştirilerek yeniden açılması oldu. Bazı şirketler, aleyhlerine karar verilmesini önlemek için ticaret sicilinde merkez adresini veya unvanını değiştirip dosyayı başka bir adliyeye taşıyor. Bir ticaret mahkemesi hâkimi, “Talep edilen dava içeriği aynı ama yetki karmaşası nedeniyle yargıyı yanıltma girişimleri yaşanıyor.” diyerek durumu özetliyor.
Yargı kaynaklarına göre sorun yalnızca etik değil, teknik yönüyle de dikkat çekici. Avukatlar istedikleri kararı alamadıklarında farklı yollar deniyor. Ancak İstanbul’da adliyeler ayrı olduğu için dosyalar Ulusal Yargı Ağı’nda (UYAP) tam olarak birbirini göstermiyor. Bu nedenle aynı içerikteki davalar sistemde yeni dava gibi görünüyor. Bu durum hem mahkemelerin iş yükünü artırıyor hem de kararlar arasında birliği bozuyor. Hukukçular, bu tür uygulamaların Türk Ticaret Kanunu’nun dürüstlük ve iyi niyet hükümlerine açıkça aykırı olduğunu belirtiyor. Şirketlerin adres ve unvan değişikliğini yargı sürecini yönlendirmek amacıyla kullanması, adaletin denetim yönünden eksikliğine neden oluyor.
Kıdemli bir ticaret hâkimi, “Bir adliyede reddedilen bir talep, başka bir adliyede adres değişikliğiyle yeniden karşımıza çıkabiliyor. Bu da yargı denetiminde ciddi boşluk yaratıyor. UYAP tüm adliyeleri tek merkezli denetleyebilecek bir yapıya kavuşmalı.” değerlendirmesinde bulundu.
Bir diğer tecrübeli hâkim ise, “Sorun sadece iş yükü değil; aynı konuda farklı mahkemelerden farklı kararlar çıkıyor. Bu da ticari hayatın öngörülebilirliğini zayıflatıyor. İstanbul gibi ekonomik hacmi yüksek bir şehirde, ticari yargının tek merkezden yürütülmesi artık bir zorunluluk.” ifadelerini kullandı.
Yargı kulislerinde, sadece Asliye Ticaret Mahkemelerinin değil, bu davaları inceleyen ve denetleyen sorumlu üst İstinaf Dairelerinin de aynı çatı altında bulunması gerektiği vurgulanıyor. Böylece ilk derece mahkemeleriyle İstinaf Mahkemeleri arasında doğrudan koordinasyon kurulabilecek, ticaret yargısında karar birliği ve denetim bütünlüğü sağlanabilecek.
Bu konuda, İstanbul Bağcılar’daki İstanbul İdare Mahkemeleri ile Bölge İdare Mahkemelerinin (BİM) aynı yerleşkede bulunması örneği emsal gösteriliyor. Kıdemli yargı mensupları, “Alt derece mahkemeler ile ticaret davalarına bakan İstinaf dairelerinin yakınlığı, hem karar süreçlerini hızlandırır hem de yargısal denetimi güçlendirir.” görüşünü dile getiriyor.
Ortaya çıkan tablo, İstanbul’daki çok merkezli ticaret mahkemesi yapısının artık sürdürülebilir olmadığını açıkça gösteriyor. Farklı adliyeler arasında bilgi akışı eksikliği nedeniyle karar birliği sağlanamıyor. Bu nedenle çözüm olarak “İstanbul Ticaret Mahkemeleri” ve onunla aynı yerleşkede görev yapacak Ticaret İstinaf Mahkemesi Daireleri (TİM) önerisi öne çıkıyor. Böylece adres ve unvan değişikliğiyle mahkemeyi yanıltma girişimleri son bulacak, farklı adliyelerde çelişkili kararların önüne geçilecek ve yargı denetimi güçlenecek.
Yargı kaynaklarının ortak kanaati şu yönde: “Davalar artık bütüncül şekilde, tek çatı altında ve ortak bir anlayışla karara bağlanmalı. Bu hem hız, hem benzer uyuşmazlıklarla birbiriyle çelişkili olmayan kararlar hem de merkezi denetim noktası olacak…
İstanbul’da uzun süredir devam eden dağınık ticaret mahkemesi yapısı artık ne yargı denetimi ne de ticari istikrar açısından sürdürülebilir görülmüyor. Tek merkezli Ticaret Mahkemeleri ve onun kararlarını denetleyen İstinaf Daireleriyle birlikte, yargılama süreçlerinin hızlanması, kararların uyumlu hale gelmesi ve adres–unvan oyunlarının tamamen sona ermesi bekleniyor.
SONTV