Kamuoyunun merakla beklediği Kamuda Tasarruf ve Verimlilik Paketi dün açıklandı. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ve Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in açıkladığı paketle önemli tasarruf adımları atılıyor. Maliye Bakanı Şimşek, kamuda tasarruf konusunda sekiz öncelikli alana yoğunlaştıklarını belirterek “Taşıtlar, binalar, kamu istihdamı, idari yapılanmada etkinlik, yurtdışı geçici görevlendirme giderleri, enerji ve atık yönetimi, haberleşme giderleri ve diğer cari harcamalar başlığı altında bir yoğunlaşma var” dedi. Atılacak adımlar konu başlıklarıyla şöyle:

TAŞIT ALIMI VE KİRALAMA

• Kamu Filo Yönetim Sistemi ile kamuda taşıt sayısı ve kullanım standartları belirlendi, etkinlik artırılacak. Sistemle, taşıtların ortak havuzda toplanarak kurumlar arası kullanımına zemin hazırlanacak.
• Ambulans, savunma ve güvenlik gibi alanlardaki zorunlu ihtiyaçlar hariç, yeni araç satın alma ve kiralama üç yıl süreyle durdurulacak. Mevcut kiralık satış sözleşmeleri de izin alınmadan yenilenmeyecek.
• Bütçe dışı kaynaklardan taşıt kullanımı izne tabii tutulacak. Kanunla izin verilenler hariç, yabancı menşeli araç kullanımı sonlandırılacak.
• İhtiyaç fazlası olan veya ekonomik ömrünü tamamlamış araçlar tavsiye edilecek.
• Savunma ve güvenlik hariç, kamuda personel servisi hizmeti, sözleşme bitiminde sonlandırılacak.

KAMU BİNALARI

• Deprem riski olanlar hariç, yeni bina alımı ve yapımı, üç yıl süreyle durdurulacak.
• Yeni bina kiralanmasına izin verilmeyecek, mevcut kiralamalar da peyderpey sonlandırılacak.
• Tabii afet ve güvenlikle ilgili olanlar hariç, yeni lojman ve sosyal tesis yapımı, alımı ve kiralanması, süresiz olarak kaldırılacak.
• Savunma ve güvenlik hariç mevcut sosyal tesisler, ekonomiye kazandırılacak.
• Lojman kiralarının ve sosyal tesis ücretleri, rayiç bedelleri dikkate alınarak gözden geçirilecek.

KAMUDA İSTİHDAM

• Kamuda, üç yıl boyunca, emekli olanlar kadar yeni personel istihdamı sağlanacak.
• Açıktan atama izin sayıları, Bütçe Kanunu’nda belirlenecek. Destek personeli sayısı azaltılacak.
• Kamuda esnek ve uzaktan çalışma modelleri geliştirilecek.
• Kamu çalışanlarının aldığı yönetim kurulu ücretlerine sınırlama getirilecek. Mevzuata göre kamuda çalışanlar sadece bir yerden yönetim kurulu ücreti alabiliyor. Devletin bazı özel kuruluşlardaki payına binaen alınan ücretlerin, sınırı aşan kısımları bütçeye gelir olarak kaydedilecek.

İDARİ YAPILANMADA ETKİNLİK

• Kamu idarelerinde mükerrer yapılanma önlenecek
• Bakanlıkların yurt dışı ve taşra teşkilatları, faaliyet yoğunlukları dikkate alınarak gözden geçirilecek. Mesela; Hazine ve Maliye Bakanlığının şehirlerdeki defterdarlıkları ile vergi dairesi başkanlıkları birleştirilecek.

YURT DIŞI GÖREVLENDİRME

• Hizmet içi eğitimler ve toplantılar, otellerde değil sadece kamu tesislerinde yapılacak.
• Yurt dışı geçici görevlendirmeler, sınırlandırılacak.
• Yurt dışı geçici görev harcamaları, bütçe başlangıç ödeneğini aşmayacak.

ENERJİ VE ATIK YÖNETİMİ

• Kamuda enerji verimliği daha da artırılacak ve yenilenebilir enerji kaynaklarından faydalanılacak.
• Sokak ve cadde ışıklandırmasında LED dönüşümü hızlandırılacak. 2024’te sokak ve cadde aydınlatması için öngörülen ödenek 35 milyar lira seviyesindeydi.
• Ekonomik değeri olan atıkların, bedeli karşılığında değerlendirilmesi, mecburi hâle gelecek.

HABERLEŞME VE İLETİŞİM

• e-Yazışma sistemine geçiş tamamlanacak.
• Elektronik tebligat sistemleri yaygınlaştırılacak.
• Kurumsal arşivler, elektronik ortama taşınacak.
• Yayın, rapor vb. tanıtım amaçlı dokümanların elektronik ortamda paylaşılması sağlanacak.

DİĞER CARİ HARCAMALAR

• 2024’te temsil ve tanıtma ödeneklerinde yüzde 25 kesinti yapılacak. 
• Uluslararası toplantılar ve millî bayramlar hariç; gezi, kokteyl, yemek vb. faaliyetler düzenlenemeyecek.
• Ajanda, takvim, plaket, eşantiyon türü hediyeler vermesi yasaklanacak.
• Zorunlu hâller hariç mobilya ve ofis donanımı gibi demirbaş alımları, üç yıl süreyle durdurulacak.
• Makina ve teçhizatlar, ekonomik ömrünü tamamlamadan elden çıkarılamayacak.
• Kamu alımlarının DMO aracılığıyla yapılması esas olacak.

CEVDET YILMAZ: GELİŞMELER DAHA GÜÇLÜ ADIM ATMA İHTİYACINI ORTAYA ÇIKARDI

Yaklaşık 65 yıldır Türkiye’de tasarruf genelgeleri ile kamu harcamalarında kontrol sağlamaya yönelik çalışmalar yapıldığını, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın başkanlığını yaptığı hükûmetler döneminde ise değişik zamanlarda 10 genelge yürürlüğe konduğunu hatırlatan Yılmaz, son dönemde yaşanan gelişmelerin bu alanda daha geniş bir çerçevede ve daha güçlü adımlar atma ihtiyacını ortaya çıkardığını söyledi. Yılmaz, özetle şunları kaydetti:

"Kamuda tasarruf programımız ile sadece zorunlu olmayan harcamaları azaltmakla kalmıyor, aynı zamanda kamu tüketim ve yatırım harcamalarında verimliliği esas alıyoruz. Kamu hizmetlerini aksatmadan, güncel ihtiyaçlara odaklanıp önceliklendirme yaparak, yeni yöntemleri ve teknolojileri kullanmak suretiyle birim kaynakla daha fazla sonuç üretmeyi hedefliyoruz.

Yeni paketimiz, bir yandan deprem bağlantılı çalışmalara güç verirken, diğer yandan halkımızın temel sorun olarak gördüğü enflasyon konusunda yürüttüğümüz kararlı mücadeleye katkı sunmaktadır. Kamunun tasarruf yapması ve verimliliği artırması daha az bütçe açığına, daha az kamu borçlanmasına ve faiz yüküne, makro tasarruf oranımızın artmasına ve daha az cari açığa yol açacak. Programın hayata geçirilmesinde idari ve kanuni olmak üzere iki ayaklı bir çalışma yürütülmekte. Kanun gerektirmeyen hususlar konusunda hazırlıkları son aşamaya gelmiş olan genelge taslağının bu hafta içinde tamamlanacağını tahmin ediyoruz.

Cumhurbaşkanı’mızın onayına sunulacak. Kanun gerektiren hususlarda ise Meclis’imizin takdirine arz edilecek. Yapılacak idari düzenlemeler, tüm kamu kurum ve kuruluşlarını kapsayacak bir anlayış içinde hazırlandı. Hiçbir kurumumuz bundan istisna değildir. Genelgemizde düşünülen tek istisna, konumu gereği TBMM’dir.

MEHMET ŞİMŞEK: CARİ AÇIKTAKİ DÜŞÜŞ PROGRAMIMIZIN BAŞARISI 

Geçen yılın mart ayında 5,2 milyar dolar olan cari işlemler açığı, bu yılın aynı ayında yüzde 13,4 azalışla 4,5 milyar dolar olarak gerçekleşti. TCMB verilerine göre Mayıs 2023’te 57 milyar dolar olarak gerçekleşen yıllıklandırılmış cari işlemler açığı, mart ayı itibarıyla 31,2 milyar dolara geriledi. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek “Yıllık cari açıkta 8 aydır devam eden düşüş, programımızın başarısı. Mart ayında 2023 yılı mayısa göre cari açıktaki yıllık iyileşme 25,8 milyar dolar oldu. Bu gerçekleşme ilk çeyrekte yıllık cari açığın millî gelire oran olarak yaklaşık yüzde 2,7’ye gerilediğini ima ediyor. Programımıza duyulan güvenle risk primimiz düşüyor, dış finansmana erişim artıyor. Rezerv hariç (resmî ve bankacılık) sermaye girişi martta yıllık cari açığın 20 milyar dolar üzerinde. Cari açıkta gerileme ve dış finansman girişindeki olumlu görünümle döviz rezervlerimizde iyileşme devam edecek. Böylece makro finansal istikrar daha da güçlenecek ve dezenflasyon sürecine oldukça önemli katkı sağlanacak” değerlendirmesini yaptı.

ALIMDA %10, YATIRIMDA %15 KESİNTİ

 Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, deprem ve mecburi harcamalar hariç, mal ve hizmet alım ödeneklerinde yüzde 10, yatırım ödeneklerinde ise yüzde 15’lik kesintiye gidileceğini açıkladı. Şimşek “Tek seferlik gelirlere dayalı kalıcı harcama programı yapılamayacak. Yatırım projeleri, bütçe ödeneğine göre yürütülecek. İl Özel İdarelerine, merkezi yönetim kapsamındaki yatırım ödemeleri, hak ediş karşılığı yapılacak. 2024 yılında bütçedeki bütün harcama alanlarını, belirli bir öncelik dâhilinde gözden geçireceğiz. Önümüzdeki yıldan itibaren verimsiz olanları sonlandıracağız” dedi.

KAMU YATIRIMLARI ÖNCELİKLENDİRİLDİ

Bakan Şimşek, kamu yatırımlarında önceliklendirmeye gittiklerini, yatırım ödeneklerinde yapacakları yüzde 15’lik kesintiyi öncelikli alanlara kanalize etmeyi hedeflediklerini söyledi. Şimşek, “Bu kapsamda fiziki ilerlemesi yüzde 75’in üzerinde olan yatırım projelerini, deprem riski nedeniyle gerekli olan yatırım projelerini, Kahramanmaraş ve Hatay depremleri sonrasında planlanan projeleri, tarımsal sulama başta olmak üzere gıda arzını artıracak projeler, yeşil ve dijital dönüşüm ile OSB liman-demir yolu bağlantı projelerini önceliklendireceğiz” diye konuştu. Şimşek, mecburi hâller dışında kamu yatırım programına yeni proje alınmayacağını da açıkladı.

TEDBİRLERE UYMAYANLARA YAPTIRIM

Tasarruf tedbirlerinin uygulamada etkinliğinin sağlanması için bir sistem geliştirdiklerine dikkat çeken Bakan Şimşek, şunları söyledi: Hazine ve Maliye Bakanlığı Tasarruf Tedbirleri Bilgi Sistemi ve Kamu Filo Yönetim Sistemi ile süreci izleyip takip edecek. Tasarruf tedbirlerine tüm kamu idarelerimiz ve personelimiz uymak zorunda. Tedbirlerin uygulanması ve harcamaların mevzuata uygunluğu; Bakanlığımızca izlenecek, denetlenecek. Burada bir hesap sorma ve yaptırım süreci de var. Tasarruf Genelgesi ve mali mevzuata aykırılık tespit edilirse, Cumhurbaşkanlığımız ve ilgili idareler idari yaptırım ve para cezası uygulayabilecek.

YENİ ADIMLAR YOLDA

Açıklanan paketin kamu maliyesi alanında kamuoyuyla paylaşılan ilk paket olduğunu belirten Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, önümüzdeki dönemde kamu ihale reformu, KİT’lerde yönetişim reformu, vergide adalet ve etkinlik reformu, kayıt dışılıkla mücadele gibi birçok alanda çalışmaların tamamlanacağını ve hayata geçirileceğini ifade etti.

İŞ DÜNYASINDAN DESTEK

Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Başkanı Nail Olpak, tasarruf tedbirlerinin kapsamlı ve önemli adımlar içerdiğini belirterek, uygulanan ekonomik programı güçlendirecek ve dezenflasyon sürecine katkı sağlayacak tedbirlerin, verimliliği esas almasının önemli olduğunu bildirdi. 

İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Şekib Avdagiç, kamuda tasarruf programının ‘üretirken verimli ve harcarken tasarruflu olmayı’ bir döneme mahsus bırakmayıp, ülke kültürüne yerleştireceğine inandıklarını belirtti.

Müstakil Sanayici ve İş Adamları Derneği (MÜSİAD) Genel Başkanı Mahmut Asmalı, Kamuda Tasarruf ve Verimlilik Paketi’nin iş dünyası temsilcilerini memnun ettiğini kaydederek, “Devlet harcamalarının rasyonelleştirilmesi, israf ve verimsizliğe yol açan kamu harcamalarından tasarruf edilmesi ve bu kaynakların verimli harcama alanlarına yönlendirilmesi, sadece bütçe disiplini için değil, aynı zamanda ekonomik gelişme açısından da fayda sağlayacaktır” dedi. 

Anadolu Aslanları İş Adamları Derneği (ASKON) Genel Başkanı Orhan Aydın, enflasyonla mücadeleyi odak edinen, verimliliği önceleyen bir paket olduğunu belirterek, şunları ifade etti: Enflasyonla ciddi bir mücadele içerisindeyiz. Bu mücadelede toplam talep kısmının büyük müşterisi kısıtlamalara gidiyor. Şüphesiz dezenflasyona katkı sunacaktır. 

Cevdet Fırat AYDOĞMUŞ