Yaklaşık bir yıl önce New York'ta Manhattan'ın en yoğun bölgelerinde başlatılan trafik yoğunluğu ücretlendirmesi, tüm tartışmalara rağmen hedefine büyük ölçüde ulaştı. ABD'de ilk kez uygulanan ücretli tarife hem trafiği azaltmayı hem de eskiyen toplu taşıma sistemine kaynak yaratmayı amaçlıyordu.
71 bin 500 araçlık düşüş
İlk veriler, uygulamanın işe yaradığını ve trafiğin yüzde 11 azaldığını gösterdi. Cornell Üniversitesi'nin araştırmasına göre 9 ayda ücretli bölgeyi her gün ortalama 71 bin 500 daha az araç kullandı. Bu da yaklaşık 23,7 milyon sürüceye denk gelirken, azalan araç trafiği sayesinde bölgede kirlilik azaldı, toplu taşıma daha cazip hale geldi.
Uygulama mali açıdan da hedefine yaklaştı. Metropolitan Ulaşım Otoritesi (MTA), ücretli tarifeden 500 milyon dolar gelir elde etmeyi beklerken, aralık ayı sonunda bu rakamın 548,3 milyon doları aşması bekleniyor. Bu gelirle, metro sinyallerinin yenilenmesi, istasyonlara asansör eklenmesi ve metro güzergahının uzatılması sağlanacak.
Ayrıca ücretli bölgeye gelen ziyaretçi sayısı 2024'e göre yüzde 3,4 arttı. Aynı bölgede boş dükkan oranı da 2025'te yaklaşık 1 puan düşerek, şehir geneliyle paralel gitti. New York'un satış vergisi gelirleri de ocak-kasım döneminde yüzde 6,3 artarak 9,9 milyar dolara ulaştı ve uygulamanın bölgenin ekonomisini kötü etkileyeceğine dair endieşleri çürüttü.
1 yıl içinde trafik azaldı, hava kalitesi arttı
Uzmanlara göre sadece 1 yıl içinde ücretli tarife sayesinde trafik azaldı, hava kalitesi arttı ve toplu taşımaya kaynak sağlandı. Bu deneyim, uygulamanın pratikte beklenenden daha başarılı olduğunu ortaya koyarken gözler Inrix'in 2024 trafik raporuna göre New York'u geride bırakarak ilk sıraya yerleşen İstanbul'a çevrildi.
İstanbul'da ücretli tarife ile trafik yoğunluğunu azaltma planı
2024 Kasım ayında Sürdürülebilir Kentsel Ulaşım Planı (SKUP) kapsamında İstanbul'da da benzer bir uygulamanın hayata geçirileceği değerlendiriliyordu. 'Trafik Sıkışıklığı Fiyatlandırması' ile trafik yoğunluğunun 2030'da yüzde 10,1, 2040'ta ise yüzde 12,8 azalması hedeflenmişti.
"Düşük Salım Bölgeleri (DSB)" uygulaması ile çevreye zarar veren araçlardan da ekstra ücret alınması düşünülen projenin önce Eminönü'nde daha sonra da Kadıköy'de hayata geçirilmesi planlanıyordu.
Inrix'in 2024 raporuna göre İstanbul, trafiğin en yoğun yaşandığı şehir olarak New York'u geride bıraktı. Sürücüler yılda 105 saatini trafikte harcarken, bu süre geçen yıla göre yüzde 15 arttı.
Şeyda KARACA