Teknoloji yenilemeyi/ geliştirmeyi, yeni istihdam sağlamayı ve ihracat artırmayı hedefleyenler, hedefleri doğrultusunda, parasal desteklerden faydalanabilecek.
Teknoloji yenileme/geliştirme, istihdam ve/ veya ihracat hedefli yatırımlardaki finansa erişim sıkıntısı ise Çin Modeli ile çözülecek. Kamu bankaları, sektörel fonlar, girişim sermayeli şirketler devreye girecek. Üretim, istihdam ve ihracatın artışına ‘düşük faiz’, ‘uzun vade’ gibi argümanlarla katkı sağlayacak bu kurum ve kuruluşlara avantajlar sağlanacak.
Hedeften sapan cezalandırılacak
Teşvik alan üretecek, üretmeyene yaptırım uygulanacak. Verilen parasal veya kredi faizi destekleri, kısa aralıklarla denetlenecek; verdiği hedefin dışına çıkanlar çeşitli yaptırımlarla hedefine yönlendirilecek. Desteklerden faydalanan ama yaptırımlara rağmen hedefinden uzaklaşanlara ciddi cezalar uygulanacak.
Öncelikler de var
Tarımsal üretim, makine, savunma gibi stratejik alanlardaki yatırımlar ve emek yoğun geleneksel sektörler, ‘bölgesel gelişmişlik ve hammadde potansiyeli’ dikkate alınarak önceliklendirilecek… Maliyet kalemlerinde önemli yeri olan lojistik yatırımlarında, demir yolu yük taşımacılığı ve OSB/liman bağlantıları gibi alanlar, özel sektöre açılacak ve desteklerde bu alanlara da öncelik verilecek.
Sektörel fonlara yeni düzenleme
Hisseye dönüşebilir tahvil ihracı, kitle fonlaması, girişim ve risk sermayesi gibi banka dışı doğrudan finansman uygulamalarının çeşitlendirilmesi ve kullanımının yaygınlaştırılması için kanuni düzenlemeler yapılacak. Geliştirilecek ve uygulamaya alınacak Girişimci Bilgi Sistemi, etki analizleri ve performans endeksleriyle sanayi ve teknoloji alanlarında izlenebilirlik artırılacak. Yerli üretimin artırılması amacıyla kamu alımları sistemi kaldıraç oluşturacak şekilde kullanılacak; örneğin iş makinesi alımında, ihaleye katılacak yerli üreticiye doğrudan finansal destek sağlanacak.
Rekabet için eğitim…
Eğitim modelleri, dijitalleşme ile gelen yeni dönemin gerekliliklerine uygun şekilde dönüştürülecek ve sürdürülebilir ilerleme için toplum genelinde yetkinlik gelişimi sağlanacak. Bilişim, yazılım, siber güvenlik ve açık kaynak yazılım ekosistemi geliştirilecek. Sanayinin dijital dönüşümü sürecinde sürdürülebilirliğin sağlanması ve dijital dönüşümün hızlandırılması yoluyla imalat sanayinin rekabet gücü artırılacak. İşletmelerde dijital dönüşüm farkındalığını artırmaya ve bu alandaki teknikler ile uygulamalara yönelik çevrimiçi nitelikte eğitim seti geliştirilecek. ‘Ulusal Dijital Dönüşüm Olgunluk Değerlendirme Modeli’ geliştirilecek.
Yeni projeler, politikalar ve stratejiler geliştirilecek
Sanayi ve teknoloji alanlarında politika ve stratejiler geliştirilecek; araştırma ve analizler yapılacak. Sanayide sistematik ve sürdürülebilir verimlilik artışlarının sağlanmasına yönelik projeler geliştirilip uygulanacak; verimlilik alanındaki uluslararası iş birlikleri güçlendirilecek. Girişimci Bilgi Sistemi, resmî istatistikler, etki analizleri ve performans endeksleriyle sanayi ve teknoloji alanlarında izlenebilirlik artırılacak. Orta-yüksek ve yüksek teknolojili alanlarda yerli üretim kabiliyetlerinin artırılmasına ve sanayide yeşil dönüşümün sağlanmasına yönelik destek programları yürütülecek.
Kümelenmeye özel destek
Kümelerin rekabet edebilirliğinin ve verimliliğinin yükseltilerek, dünyaihracatından daha fazla pay alan, ağırlıklı olarak yüksek teknolojili ürünlerin üretildiği, nitelikli iş gücüne sahip, çevreye ve topluma duyarlı bir sanayi yapısına dönüşümünü sağlamak amacıyla kümelenme teşebbüsleri desteklenecek.
Ar-Ge merkezlerindeki Ar- Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerinin artırılması için ekosistemin yetkinlik, iş birliği, yönetişim, finansman gibi konulardaki gelişimine yönelik tedbirler alınacak. Teknoloji geliştirme bölgelerinde Ar-Ge faaliyetlerinin geliştirilmesi için ekosistemin altyapı, yetkinlikler, iş birliği, yönetişim, finansman gibi konularda gelişmesine yönelik tedbirler alınacak.
Kamu alımları kaldıraç olacak
Öncelikli sektörlerde yerli üretimin artırılması amacıyla kamu alımları sistemi kaldıraç oluşturacak şekilde kullanılacak. Girişimcilik ekosisteminin yetenek kapasitesi, iş birliği mekanizmaları, katılım sermayesi, giriş kolaylığı, küresel ekosisteme entegrasyon gibi bakımlardan bütüncül olarak olgunlaşması sağlanacak.
Yerli veya yabancı sermayeli yeni yatırımların artırılması amacıyla yatırım ortamı iyileştirilmesine yönelik adımlar atılacak ve yatırım teşvik sistemi yeni yaklaşımlar ile revize edilecek. Rekabetçi Sektörler Programı ile özel sektörün geliştirilmesi, ticaret, araştırma ve inovasyon başlıklarında sanayinin yeşil ve dijital dönüşümüne yönelik destekler sağlanacak. Sanayi, teknoloji, yenilik ve girişimcilik alanlarında ülkelerle iş birlikleri güçlendirilecek.
Bölgelerde, kanıta dayalı politikalar geliştirilecek
Sanayinin planlı gelişimine ve yeşil dönüşümüne yönelik olarak sanayi bölgelerinin sayısı ve etkinliği artırılacak. Bölgesel kalkınma faaliyetlerine yön veren bölgesel gelişme ulusal stratejisi ve bölge planları bütün Yerel ve Merkezi Kurumlarla eşgüdüm içinde uygulanacak.
Bölgelerin içsel potansiyellerinin açığa çıkarılarak ekonomik değere dönüştürülmesi ve girişimcilik ekosisteminin güçlendirilmesi yoluyla ekonomik faaliyetlerin bölgeler arasında dengeli dağılımı sağlanacak. Bölgesel kalkınma alanında kanıta dayalı politika geliştirme süreci güçlendirilecek, bölgesel kalkınmanın yerel düzeyde sorumlu kurumlarının koordinasyonu daha etkin hale getirilecek.
Denetim ve takip artacak
Sanayi ürünlerine ilişkin teknik düzenlemelerin uyumlaştırılması, uygunluk değerlendirme kuruluşlarının denetimlerinin yapılması, belgelendirme çalışmalarının etkin bir şekilde yürütülmesi ve takip edilmesi sağlanacak. Yasal metroloji ve piyasa gözetimi ve denetimi (PGD) alanında yürütülecek gözetim, denetim ve muayeneler programlanacak ve izlenecek.
Sanayi ürünlerinin, teknik düzenlemelere uygun olarak piyasaya arz edilmesi amacıyla denetim ve gözetim faaliyetleri gerçekleştirilecek. Ölçü aletlerinin ve hazır ambalajlı mamullerin teknik düzenlemelere uygun olarak kullanılmasını sağlamak amacıyla denetim ve muayene faaliyetleri gerçekleştirilecek. Metroloji ve ürün güvenliğine yönelik kurumsal kapasite geliştirilecek, sektörlerin farkındalığı artırılacak.
Denetim faaliyetlerinin etkinliği artırılarak, bakanlığın misyon ve vizyonuna uygun, hesap verebilir ve şeffaf olarak yönetilmesine; bakanlık kaynaklarının ekonomiklik, etkililik ve verimlilik esaslarına göre yönetilmesine katkı sağlanacak.
Teşvikte model yükseltiyoruz
1- Teknoloji yenilemeyi/ geliştirmeyi, yeni istihdam sağlamayı ve ihracat artırmayı hedefleyen, hedefi doğrultusunda, parasal desteklerden faydalanabilecek.
2- Finansa erişim sıkıntısı ise Çin Modeli ile çözülecek. Kamu bankaları, sektörel fonlar, girişim sermayeli şirketler devreye girecek. Üretim, istihdam ve ihracatın artışına ‘düşük faiz’, ‘uzun vade’ gibi argümanlarla katkı sağlayacak bu kurum ve kuruluşlara avantajlar sağlanacak.
3- Teşvik alan üretecek, üretmeyene yaptırım uygulanacak. Verilen parasal veya kredi faizi destekleri, kısa aralıklarla denetlenecek; verdiği hedefin dışına çıkanlar çeşitli yaptırımlarla hedefe yönlendirilecek. Desteklerden faydalanan ama yaptırımlara rağmen hedefinden uzaklaşanlara ciddi cezalar uygulanacak.
4- Tarımsal üretim, makine, savunma gibi stratejik alanlardaki yatırımlar ve emek yoğun geleneksel sektörler ‘bölgesel gelişmişlik ve hammadde potansiyeli’ dikkate alınarak önceliklendirilecek…
5- Maliyet kalemlerinde önemli yeri olan lojistik yatırımlarında, demir yolu yük taşımacılığı ve OSB/liman bağlantıları gibi alanlar özel sektöre açılacak ve desteklerde bu alanlara da öncelik verilecek.
6- Hisseye dönüşebilir tahvil ihracı, kitle fonlaması, girişim ve risk sermayesi gibi banka dışı doğrudan finansman uygulamalarının çeşitlendirilmesi ve kullanımının yaygınlaştırılması için kanuni düzenlemeler yapılacak.
7- Geliştirilecek ve uygulamaya alınacak Girişimci Bilgi Sistemi, etki analizleri ve performans endeksleriyle sanayi ve teknoloji alanlarında izlenebilirlik artırılacak.
8- Yerli üretimin artırılması amacıyla kamu alımları sistemi kaldıraç oluşturacak şekilde kullanılacak; örneğin iş makinesi alımında, ihaleye katılacak yerli üreticiye doğrudan finansal destek sağlanacak.
Geçen yıl Çin’de sanayiciye destek 40 milyar doları aştı
Çin’de sanayici ve ihracatçıya verilen doğrudan finansal destek 2023’te 35 milyar, 2024 yılında ise 40 milyar doları aştı. Çin’in sanayiye ve ihracata sağladığı destek sadece ‘nakit destek’ ile sınırlı kalmadı. Kamu bankaları tarafından verilen ‘düşük faizli krediler’ de 2023 ve 2024’te doğrudan finansal desteği aşarak, 100 milyar dolara yaklaştı.
2022, 2023 ve 2024 yıllarında üst üste yapılan vergi indirimleri ile dünyanın en düşük üretim/ihracat vergisini ödeyen Çinli üretici ve ihracatçılar, düşük maliyetli enerjiden de faydalandı. Ayrıca hükümet destekli yatırım fonlarından, milyarlarca dolarlık özkaynak finansmanı sağladı.
Örneğin Çin’in en büyük çip fonunun büyüklüğü 100 milyar dolara ulaştı. Diğer örnek olan Çin Halk Bankası; bankalara, yüksek teknoloji üretimi, yeşil enerji ve endüstriyel makinelerin modernizasyonu gibi belirli amaçlar için kredi vermeleri amacıyla 2024 yılında ucuz fon sağlamaya başladı.
Teknolojik bağımsızlık için değerler öne çıkarılacak
Destek ve teşviklerle güçlendirilecek, sektörel katılımlar ve On İkinci Kalkınma Planı, Orta Vadeli Program ve Sanayi Strateji Belgesi ışığında hazırlanacak ve uygulamaya hazır hale getirilecek ‘Sanayi 2030 Vizyon Stratejisi’ nisan veya mayıs ayında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanacak.
Teknolojisiyle öncü, sanayisiyle güçlü bir Türkiye için yeşil ve dijital dönüşüm odaklı hizmet anlayışı; rekabetçilik ve girişimcilik ile sürekli gelişim; dijital dönüşümde liderlik; etik kurallara ve kişisel verilere saygı; yenilikçi ve teknoloji odaklılık; bilimsel değerlere bağlılık; sonuç odaklı kaliteli hizmet anlayışı; iş birliği, katılımcılık ve erişilebilirlik; yüksek katma değerli üretim gibi değerler öne çıkarılacak.
Ferit PARLAK