Gıda fiyatlarının denetlenmesi ve aracılık maliyetlerinin düşürülmesi hedeflenen ve önceki gün kamuoyunun görüşüne açılan yeni Toptancı Hal Yasa Taslağı, yaş sebze ve meyve sektöründe tartışmaları beraberinde getirdi. Yasa taslağına sektör temsilcileri farklı açılardan yaklaşarak değerlendirmelerde bulundu. Düzenlemenin bazı yönlerine destek verdiklerini ancak uygulamada dikkat edilmesi gereken noktalar bulunduğunu söyleyen İstanbul Halciler Derneği (HALDER) Başkanı Numan Dayan, komisyonculuk sisteminin üretici için hâlâ en işlevsel yollardan biri olduğunu belirterek, “Üreticinin malı değer buluyorsa, bunda komisyoncunun emeği büyüktür.” dedi. Taslakta yer alan stok bildirimi zorunluluğu hakkında da konuşan, bildirim sistemine prensipte destek verdiklerini ancak ceza uygulamalarında orantılılık ilkesine dikkat edilmesi gerektiğini vurgulayan Dayan, ürün bedelinin 30 gün içinde banka aracılığıyla ödenmesine yönelik zorunluluğun ise hâlihazırda uygulandığını ve mevcut sistemde yaptırımların zaten bulunduğunu hatırlattı.

“Üretici çökerse ülke krize girer”

Antalya Toptancı Hal Yaş Sebze Meyve Komisyoncuları Derneği Başkanı Nevzat Akcan, yeni taslağın hal sisteminin işlevselliğini ortadan kaldıracağını savunarak “Bu şekilde olursa, üretici de tüketici de çıldıracak” diyerek uyardı. Düzenlemeyi “siyasi bir hamle” olarak nitelendiren Akcan, tarım sektörünün siyasetten arındırılması gerektiğini belirterek, “Biz sanayi ülkesi değiliz, tarım ülkesiyiz. Tarım siyasetin üstünde tutulmalı. Hal sistemini zayıflatmak, aile çiftçiliğini de çökertir” dedi. Akcan, sektörün büyük ölçüde kayıt dışına çıktığını ve yasa taslağının bu sorunu çözmek yerine derinleştireceğini savundu. “Bugün sektörün %70’i hal dışı çalışıyor. Stok bildirimi zaten yapılıyor. Yeni düzenleme işleri daha da karmaşık hale getirir” diye konuştu. Adana Çiftçiler Birliği Başkanı Mutlu Doğru ise, sebze ve meyve ticaretinde yapılan yeni düzenleme ile ilgili soru işaretleri olduğunu, bunların yanıtlanması gerektiğini bildirdi. Mutlu Doğru, “Hale bildirim mecburiyetinin ne faydası oldu? Üretim veya ticareti yapılan meyve ve sebze hakkında bize doğru bilgi verebildi mi? Hal Kayıt Sistemi’ndeki rakamlar ne kadar doğru? Meyve ve sebze ticaretinde hale girme mecburiyeti üreticiye veya tüketiciye bir fayda sağladı mı?” sorularına yanıt istediklerini söyledi.

Yeni düzenlemede öne çıkan başlıklar

■ Hal kurma izni belediyelerden alınarak Ticaret Bakanlığı’na devredilecek.
■ Serbest rekabeti engelleyenlere verilen ceza 177 bin TL’den 1 milyon TL’ye çıkarılacak.
■ Bozulmuş ürünleri usulsüzce imha edenlere 200 bin TL ceza ve 3 yıl destek yasağı.
■ Standartlara uymayan taşıma/ambalaj için 36 bin TL ceza uygulanacak.
■ Depolarda bekletilen ürünler de sisteme bildirilmek zorunda olacak.
■ Aynı hal içindeki komisyoncu ve tüccar arasında ürün devri yasaklanabilecek.
■ Komisyoncular ürün bedelini en geç 30 gün içinde ve sadece banka yoluyla ödeyecek.
■ Bazı perakendeciler, sattıkları ürünün en az %20’sini doğrudan üreticiden almak zorunda olacak.
■ Yükümlülüğe uymayan zincir marketlere 50 milyon TL’ye kadar ceza kesilebilecek.
■ Üretici örgütlerine yapılan satışlardan gelir vergisi kesintisi yapılmayacak.

EKONOMİM