İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu’na yönelik 19 Mart’ta başlayan operasyonların yarattığı güven erozyonu ve buna bağlı artan döviz talebi neticesinde Merkez Bankası’nın (TCMB) bugüne kadar piyasaya 50 milyar dolara yakın döviz sattığı tahmin ediliyor. Bu satışlar TCMB’nin rezervlerinde ciddi kayıplara yol açtı. Bankaların zorunlu karşılıkları veya mevduat olarak
TCMB’de tuttuğu altınlar ve dövizler düşüldüğünde TCMB’ye ait olan net rezervler 14 Mart’ta 73.9 milyar dolardan 18 Nisan itibarıyla 38.7 milyar dolara geriledi. Eski Hazine Müsteşarı İktisatçı Mahfi Eğilmez, ülkenin kısa vadeli dış borcuna karşılayacak rezervin giderek eridiğine dikkat çekerek, rezerv açığını hesapladı. Eğilmez, “Son bir ayda 45 milyar dolar rezerv yakıldı. Guidotti-Greenspan Kuralına göre rezerv açığımız (net rezervlere göre) 185 milyar dolar” diye yazdı.
BRÜT’ DAHİ KURTARMIYOR
Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) rezervlerin ideal miktarını ölçmede kriter olarak Guidotti Greenspan kuralını kullanıyor. Bu kural, merkez bankasının kullanıma hazır rezervlerinin, ülkenin kısa vadeli (vadesine bir yıldan az süre kalmış olan) dış borçlarından fazla ya da ona eşit olmasını öngörüyor. Merkez Bankası verilerine göre şubatta vadesine 1 yıldan az süre kalmış dış borç stoku 223.6 milyar dolar. Bu durumda TCMB’nin brüt rezervleri dahi Guidotti – Greenspan Kuralını karşılayamıyor ve 82 milyar dolar (223.6-141.6) eksik kalıyor. Brüt rezervler yerine net rezervler alınırsa durum çok daha sıkıntılı görünüyor. Bu durumda rezerv yetersizliği (223.6-38.7 184.9) milyar dolara yükseliyor.
Dolarizasyonda 5 haftada 8.8 milyar $’lık sıçrama
TCMB rezervlerinin durumunu üstteki grafikle anlatan Mahfi Eğilmez, eriyen rezervlerin bir bölümünü yabancıların alıp gittiğini, kalanını da yerli yatırımcıların alıp kasaya koyduğunu ifade etti. Nitekim, 19 Mart tarihinde Türkiye siyasetinde yaşanan iklim değişikliği ardından, parite etkisinden arındırılmış seriye göre yurti çi yerleşiklerin döviz mevduatları 2.4 milyar dolar artarken, sene başına göre artış 16.9 milyar dolar oldu. Döviz mevduatlardaki bu artışın 8.8 milyar dolar ile yarısından fazlası son beş haftada gerçekleşti. Yurt içi yerleşiklerin döviz talebine paralel, TL’nin toplam mevduat havuzundaki pay yüzde 60’lı seviyeden yüzde 57’li seviyelere geriledi.
Mehtap ÖZCAN ERTÜRK