2024 yılının ilk 6 aylık dönemi geride kalırken, ABD doları, ocak-haziran döneminde sadece yüzde 11,1 yükseldi. Böylece dolar bu süreçte, hem yüzde 25 olarak gerçekleşmesi beklenen TÜFE karşısından koruma sağlamadı. Hem de borsa, TL mevduat ve altın gibi diğer yatırım araçlarının oldukça gerisinde kaldı.
Dolardaki bu seyirde, TCMB tarafından uygulanan ve “değerli TL” hedefiyle sürdürülen sıkı para politikası etkili oldu. Türkler ise dolardaki stabil seyir karışında 4 ayrı tepki gösterdi. Bu reaksiyonlar şu şekilde ortaya çıktı:
1- DÖVİZ MEVDUATLARINDA GERİLEME
Seçim öncesi haftada yurt içi yerleşiklerin döviz hesaplarının büyüklüğü 185,80 milyar dolara kadar yükselmişti. TCMB tarafından açıklanan son verilere göre DTH hesapları 165 milyar dolar sınırına çekildi. Aynı dönemde KKM hesapları da 2 trilyon 276 milyar TL’den 2 trilyon 32 milyar TL’ye geriledi. Böylece doların stabil seyrettiği dönemde yerli yatırımcılar toplamda 27,5 milyar dolarlık düşüş gerçekleşti.
2- DÖVİZ KREDİLERİNDE YÜKSELİŞ
TL faiz oranlarının yüksek seyretmesinin de etkisiyle birlikte “kurumsal” tarafta döviz kredilerinde artış gerçekleşti. BDDK verilerine göre 29 Mart haftasında 134,68 milyar dolar olan döviz kredileri, 21 Haziran haftasında 150,60 milyar dolara kadar yükseldi.
3- YURT DIŞINA ÇIKIŞLARDA ARTIŞ
Yatay döviz seyreden döviz kurları, yurt dışı tatilini de avantajlı hale getirdi. İç turizm lokasyonlarında da fiyatlar yükselince; Türkler, daha fazla oranda yurt dışına çıkış yapmayı tercih etti. Geçen bayram tatilinde Yunan adalarına gitmek için oluşan uzun kuyruklar dikkat çekerken; TÜİK verileri, bu yılın ilk çeyreğinde yaklaşık 2,5 milyon kişinin yurt dışına çıkış yaptığını ve geçen yıla göre %18 artış yaşandığını ortaya koydu.
4- TÜKETİM MALI İTHALATINDA İVMELENME
Mart-Mayıs dönemini kapsayan son 3 aylık verilere bakıldığında
- Mart 2024’te tüketim malı ithalatı, geçen yıl aynı döneme göre %19,3 artışla 4,6 milyar dolar oldu.
- Nisan 2024’te yine geçen yıl aynı aya göre %34 arttı ve 4,9 milyar doları buldu.
- Mayıs 2024 rakamları ise tüketim malı ithalatında %20 yükselişe işaret etti ve tutarda 5 milyar dolar olarak gerçekleşti.
Tüketim malı ithalatının çoğunluğunu ithal otomobil ve dayanıklı tüketim malları oluşturuyor.