Toplantıdan yansıyan en somut bilgi, her yıl güncellenen enflasyon sepeti kapsamında kiranın enflasyon hesabındaki ağırlığının düşürüleceğiydi. Doğal olarak hemen yapılan net yorum, kiranın payı düşecekse enflasyonun da daha düşük açıklanacağı yönünde oldu. Merkez Bankası’nın hane halklarının yüksek enflasyon beklentilerini kırma yılı ilan ettiği 2026’nın hemen öncesinde tüketici enflasyonunun en önemli kaleminin seyrine bakmakta yarar var.

Enflasyon hesap sepetinde kiranın ağırlığı düşürülürken yoksul vatandaşın bütçesi içinde birinci sıradaki kira payının seyrine bakmanın tam zamanı. Son 3 yılda manşet yıllık enflasyon oranı gerilerken yoksulların bütçe harcamalarında kiranın payı hep artmış. TEPAV uzmanı Prof. Dr. Hakkı Hakan Yılmaz’ın hesaplamalarına göre en yoksul %20’lik kesimin toplam bütçe harcamaları içinde konut ve kiranın payı 2023’de 29,2 iken 2024'te %33,2’ye çıkmış. 2025’deki artış yoksul haneleri daha da zorlayacak. Yılmaz, “2025'te ise kira grubundaki artış oranın (enflasyon oranın farklılaşması kaynaklı) yaratacağı mali baskı yoksul ve orta gelirli haneler üzerinde daha derin olacak ve gelirleri içindeki payı tahmini hesaplamalarımıza göre %36’lar civarında olacaktır” diyor.

Yoksulluk, IMF’e bile dert oldu

Dünya genelinde yoksulların durumuyla daha çok Dünya Bankası dertlenir. IMF ise ödemeler sistemine etkisi olabilecek önlemleri öne çıkarırken bu kesimi göz ardı etmekle eleştirilir. Bu kez durum farklı. Kira yükünün yoksul hane halkları üzerindeki etkisini ele alırken IMF heyetinin 4. madde kapsamında yaptığı ziyaret sonrası 21 Kasım’da yayımladığı nota tekrar bakmakta yarar var. IMF “Enflasyon beklentilerinin yükselmesi gelir ve servet eşitsizliklerini büyütmektedir” diyor ve şu öneride bulunuyor: “Daha düşük enflasyon ve faiz ödemeleri ile 2026–27 döneminde alınacak gelir önlemleri GSYH’nin %1’i kadar mali alan yaratabilir. Bu alan, yoksulları orantısız şekilde etkileyen yaşam maliyeti artışının etkilerini hafifletecek sosyal önceliklere yönlendirilebilir.”

Merkez Bankası’nın hiç tutmayan beklenen enflasyon tahminine göre asgari ücret zammı alanlar, tahminler yukarı doğru güncellendikçe (gerçekleşme tahminleri yukarı güncelleniyor ama bu maaşlara etki etmiyor) ve artan mağduriyetleri giderilmedikçe daha da yoksullaşacaklar. 2026’da hane halklarının kira enflasyonu ile mücadelesini ve TÜİK’in hesaplamalarını yakından takip edeceğiz.

MARUF BUZCUGİL / EKONOMİM