İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınıp tutuklanması ile piyasalarda oluşan sarsıntı sonrası ekonomi yönetimi Şimşek programını sil baştan yaptı. Döviz talebini engellemek ve yabancı çıkışını azaltmak için yüksek faiz sürecine geri dönüldü. Ancak istenilen sonuç elde edilemedi. Yabancı yatırımcının çıkışı sürerken yurttaşların ve şirketlerin döviz mevduatlarına yönelişi sürüyor.
Politika faizini dokuz ay boyunca yüzde 50’de sabit tutan Merkez Bankası, Aralık ayında faiz indirimlerine başlayıp Mart ayının başında yapılan Para Politikası Kurulu toplantısında yüzde 42,50’ye kadar düşürdü. 19 Mart operasyonlarının ardından piyasada oluşan sarsıntı sonrası faizler yeniden yükseltilmeye başlandı. Faiz yüzde 46’ya yükseltilirken piyasa faizleri, politika faizinden daha yüksek oranda artış gösterdi.
Bankaların mevduata uyguladıkları ortalama yıllık faiz 14 Mart-18 Nisan arasında 4,32 puan artarak yüzde 52,67’ye çıktı.
Kredi faizleri ise en hızlı yükselen faiz oranları oldu. Bankalar, ihtiyaç kredisinin faizini bu süreçte 7,85 puan artırarak yüzde 70,58’e yükseltti. İhtiyaç, taşıt ve konut kredilerinden oluşan bütün bireysel kredilerin ortalama faizi ise 5,98 puanlık artışla yüzde 66,60 oldu. Türk lirası cinsinden ticari kredilerin faizi bu sürede 5,79 puan artarak yüzde 60,99’a çıktı.
BORÇ MALİYETİ KATLANIYOR
Faiz oranlarında yaşanan yükseliş, yüksek enflasyon karşısında gelir kaybı yaşayan yurttaşların borçlanma maliyetlerini artırdı. Kredilere uygulanan faiz oranları bankadan bankaya farklılık gösterse de vade sonunda ödenen tutar iki katına çıkıyor. 50 bin liralık 24 ay vadeli bir ihtiyaç kredisinin aylık maliyeti yüzde 6,02’yi, yıllık faiz oranı ise yüzde 101’i aşıyor. Kredi için hesaplanan toplam faiz ödemesi 34 bin 775 lirayı buluyor. Faiz, arttıkça faiz ödemesi üzerinden hesaplanan KKDF ve BSMV'yi de artırıyor. KKDF ve BSMV toplamı 10 bin 432 lirayı buluyor.
Faiz ödemesinin yüzde 15’i olarak hesaplanan ve 50 bin liralık ihtiyaç kredisinden alınan 5 bin 216 liralık BSMV, banka tarafından tüketicilerden tahsil edilerek Hazine’ye aktarılıyor.
DOLAR TALEBİNİ ENGELLEMEDİ
Merkez Bankası, dolarizasyonu durdurabilmek için 17 Nisan’da politika faizini 3,5 puan artırdı. Ancak bu artışın dolarizasyonun artışını durduramadığı gözleniyor. BDDK’nın 21 Nisan’a ilişkin verileri faiz artışından sonra da vatandaşların ve şirketlerin dövize yöneliminin devam ettiğini gösteriyor. Nitekim bankalardaki döviz mevduatları 21 Nisan itibariyle 224,2 milyar dolara yükseldi. Bu kapsamdaki gerçek kişilerin döviz mevduatı da 141,9 milyar dolar oldu.
Havva GÜMÜŞKAYA / Birgün