Genel seçimlerde doğalgaz ödemesini silen hükümet, faturayı bu yıl vatandaşa kesti. Konutta kullanılan doğalgaza yaz ortasında yüzde 24,6 zam geldi. Ekonomistler, dünyada doğalgazın yüzde 32 ucuzlarken Türkiye’de yüzde 117 arttığını söyledi. Sosyal medyada gündem olan konu vatandaşları da çileden çıkarttı. Mutfakta yangın olduğuna vurgu yapan kullanıcılar , “Şimdi bu yangın katlandı. Etimiz budumuz nedir? Zaten aldığımız 3-5 kuruş” diyerek isyanını dile getirdi.

KAŞIKLA VERİP KEPÇEYLE ALINDI

EPDK, doğalgaza konutta yüzde 24,6 zam yaptı. Çarşı pazardaki somut enflasyon yerine TÜİK'in tartışmalı istatistikleri üzerinden hesaplanan orana göre zam alan asgari ücretli, emekli ve memur ise doğalgaza yapılan fahiş zamma tepki gösterdi. Akdeniz ve Karadeniz'de 30 milyar dolarlık gaz keşfi yapıldığı açıklamalarını hatırlattı. Zam yapılmasını gerektirecek bir gelişmenin olmadığını aksine dünyada indirime gidildiğini kaydeden uzmanlar fahiş artışa tepki gösterdi.

TEMMUZ AYINDA YAPILMASI MANİDAR

Ocak 2023-Mayıs 2025 verilerini karşılaştıran Ekonomist İnan Mutlu, “Dünyada doğalgaz yüzde 32 düşerken, Türkiye’de son zamla birlikte artış yüzde 117’ye ulaştı” dedi. Prof. Hakan Kara da zammın zamanlamasına ve oranına dikkat çekerek doğalgaz fiyatlamasında hâlâ geçmiş enflasyona dayalı endekslemenin sürdüğünü ifade etti. Diğer yandan, emekli ve memur maaşlarına uygulanacak zammın düşük olması için kararın temmuz başında açıklandığı ileri sürüldü.

DÜNYADA DÜŞERKEN TÜRKİYE’DE GAZA ZAM GELDİ

Tüm dünyada doğalgaz fiyatları düşerken Türkiye’de zam geldi. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), 2 Temmuz itibarıyla doğalgaza konutta ortalama yüzde 24,6 zam yaptı. Genel seçimler döneminde vatandaşa hoş görünmek için doğalgaz faturasının bir kısmı alınmamış, ayrıca zam da yapılmamıştı. Şimdi o dönemin acısı çıkartıldı ve yaz ortasında doğalgaza zam yapıldı. Aslında yazın yapılan zamlar şu an kullanım az olduğu için faturalara çok yansımayacak. Bu da zamanlama açısından başka bir taktik olarak dikkat çekti. Sosyal medyada ise zam haberi en fazla tartışılan konular arasında yer aldı. Küçük çaplı bir kesim enerji yönetimine göre konutlarda doğal gaza yüzde 40, elektrikte yüzde 65 dolayında zam gereksiniminin devam ettiğini ileri sürse de ekonomistinden uzmanına kadar büyük bir kesimde ise tepkiyle karşılandı. Vatandaşın isyanı ise çok daha yüksek oldu. Geçinemiyoruz diye isyan eden vatandaş kara kışı şimdiden nasıl geçireceğini hesap etmeye başladı. Bir vatandaş, “Etimiz budumuz nedir? Zaten aldığımız 3-5 kuruş” derken bir başka vatandaş, “Memur enflasyon farkına yansımasın diye konutlarda doğalgaza son dakika yüzde 24,6 zam yapılmış” dedi. Bir başka vatandaş da ‘Zamda ustalık dönemi’ başlığını kullanarak, “Doğalgaza yüzde 25 zam geldi. Ama tarih 1 Temmuz! Çünkü haziran enflasyonu düşük gösterilecek, memur ve emeklinin maaşı budanacak.Hem zamla soyuyorlar, hem zamanlama” ifadelerini kullanarak tepkisini dile getirdi.

ENFLASYON MÜCADELESİYLE UYUŞMUYOR

Ekonomistler ve uzmanlar da konuyu birçok açıdan ele alıp eleştirdi. Ekonomistlerin ortak söylemi doğalgaz zammının yapılmasını gerektirecek bir gelişmenin olmadığı aksine dünyada bu üründe indirim bile olduğu yönündeydi. Yapılan artışın enflasyonla mücadeleye sekte vuracağı ve bu mücadeleyi desteklemediği söylemi de bir başka öne çıkan ortak nokta oldu. Alınan zam kararı sonrası oluşan BOTAŞ’ın yeni tarifesine göre, konut aboneleri için ortalama zam oranı yüzde 24,6 olurken, sanayi tarifesine yüzde 7,86 oranında artış yansıtıldı.

Ekonomist İnan Mutlu, yaptığı çarpıcı hesaplamayı sosyal medya platformu üzerinden paylaştı. Ocak 2023-Mayıs 2025 dönemine ait verileri karşılaştıran Mutlu, “Dünya genelinde doğalgaz fiyatları bu dönemde yüzde 32 düşerken, Türkiye’de yüzde 74 arttı. Temmuz zammıyla birlikte Türkiye’deki toplam artış yüzde 117’ye ulaştı” dedi. Mutlu’nun verdiği bilgiye göre, Türkiye doğalgaz fiyat endeksi 217 seviyesine yükselirken, küresel doğalgaz fiyatları 68,13 seviyesine gerilemiş durumda. Mutlu, “Seçimi kazanmak için ‘yerli doğalgaz bulduk’ dediler, şimdi doğalgaz bulduğumuza pişman ediyorlar” ifadelerini kullandı. Farklı zaman dilimleri baz alınarak yapılan hesaplamalarda en düşük zam bile yüzde 90’a dayandı. Ekonomist İris Cibre de zam hesabı yaparken son bir yılı baz aldı. Bu hesaplamada da artış yüzde 86,5 olarak hesaplandı. Cibre, Temmuz zammının aylık enflasyona doğrudan 0,5 puanlık etki yapacağını belirtti. Ayrıca, 2025’in ilk beş ayında Hazine’nin yalnızca doğalgaz sübvansiyonu için BOTAŞ’a aktardığı toplam tutarın 79,5 milyar lira olduğunu kaydetti.

SEÇİM ÖNCESİ SIFIRLANMIŞTI

Prof. Dr. Hakan Kara da zammın zamanlamasına ve oranına dikkat çeken isimlerden biri oldu. Kara, “Mart 2024’te faizlerin yüzde 50’ye çıkarılmasından bu yana doğalgaz fiyatı yüzde 149 arttı” bilgisini paylaşarak, doğalgaz fiyatlamasında hâlâ geçmiş enflasyona dayalı endeksleme davranışının sürdüğünü ifade etti. Kara’nın paylaştığı TÜİK verilerine göre, 2003 bazlı endekste doğalgaz fiyatları son üç yılda TÜFE’nin çok üzerine çıktı. Kara, bu eğilimin enerji fiyatlarının gelecekte de genel enflasyonun üzerinde seyretmeye devam edebileceğini gösterdiğini söyledi. Kara, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda şu ifadeleri kullandı: “2023 seçim öncesi bastırılan hatta sıfırlanan doğalgaz fiyatlarının acısı sonradan çıkıyor.”

HAZİRAN YERİNE TEMMUZ AYI SEÇİLMESİ MANİDAR

BOTAŞ konutlara sattığı doğalgazın çıplak metreküp fiyatını yüzde 38,02 oranında artırarak 5 lira 63 kuruştan 7 lira 77 kuruşa çıkardı. Sanayi için belirlenen yeni fiyat ise yüzde 8,4 artışla 15 TL/m³ oldu. Ancak her ilde doğalgaz dağıtım bedelleri farklı olduğundan, EPDK zam oranını bu dağıtım kalemleriyle birlikte ortalama yüzde 24,6 olarak açıkladı. Konut abonelerine yapılan son zam 1 Ağustos 2024’te gerçekleşmişti. Bu tarihten sonra dağıtım bedelleri her ay TÜFE oranında arttı, dolayısıyla bazı şehirlerde nihai zam oranları açıklanan ortalamanın da üzerine çıkabilecek. Zam kararının Temmuz ayının başında açıklanması, maaş artışlarına etkisi bakımından da dikkat çekti. Uzmanlar, bu tarihin özellikle seçildiğini belirterek, “Emekli ve memur maaşlarına yılın ikinci yarısında uygulanacak zam, Ocak-Haziran dönemi enflasyonuna göre hesaplanıyor. Zam Temmuz ayına bırakılarak bu hesaplamaya dahil edilmedi” ifadelerini kullandı.

KARAR