BİST’ten aldığı anlık veri akışını özel gözetim yazılımlarıyla 7 gün 24 saat izleyen SPK, fiyatta ani sıçrama, hacimde olağanüstü artış, kademelerde yapay hareket veya tavan-taban serileri gibi olağan dışı davranışları otomatik “gözetim alarmı” olarak işaretliyor. Alarm sonrası hisse dosyası incelemeye alınırken, fiyat hareketleri, hesap davranışları ve para trafiği başta olmak üzere onlarca veri kalemine mercek tutuluyor.

ADIM ADIM İZLENİYOR

SPK izleme birimleri, şirketten herhangi bir bilgi akışı olmamasına rağmen fiyat ve işlem hacmindeki ciddi yükselişi spekülasyon şüphesi olarak değerlendiriyor. İncelemenin bir diğer aşamasında, Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) üzerinden hissede işlem yapan yatırımcıların hesap hareketleri analiz ediliyor. Belirli hesaplarda yoğunlaşma, aynı grubun farklı hesaplardan eş zamanlı işlem yapması, alıcı ve satıcı taraflarda aynı isimlerin görünmesi veya daha önce manipülasyon nedeniyle inceleme geçiren kişilerin işlem yoğunluğu bulunması durumunda inceleme derinleştiriliyor.

Borsa İstanbul’dan alınan emir-işlem kayıtlarında, manipülasyona işaret eden teknik davranışlar araştırılıyor. İşleme dönüşmeyen yüksek hacimli emirler, kademelerde yapay talep oluşturulması, ani emir iptalleri, katmanlı emir yerleştirme, küçük hacimlerle fiyatın yukarı itilmesi veya çapraz işlemler gibi yöntemler tespit edilmesi halinde söz konusu hesaplar rapora dahil ediliyor.

MASAK DEVREYE GİRİYOR

SPK’nın talebi üzerine MASAK, şüpheli hesapların banka hareketlerini analiz ediyor. Hisse fiyatının yükseldiği dönemle eş zamanlı gerçekleşen yüksek tutarlı para girişleri, farklı şüpheli hesaplara gönderilen tutarlar veya manipülasyon sonrası elde edilen kazançların dağıtımı gibi işlemler detaylı raporlarla SPK’ya iletiliyor. SPK, hissede görülen şüpheli hareketin şirket içi bilgiyle bağlantılı olup olmadığını da inceliyor. Yönetim kurulu üyeleri, şirket çalışanları veya ilişkili kişiler tarafından yapılan alım-satım işlemleri, içeriden öğrenenlerin ticareti kapsamında değerlendiriliyor.

VERİLER TOPLANIP RAPORLANIYOR

Tüm verilerin toplanmasının ardından SPK kapsamlı bir teknik rapor hazırlıyor. Raporda spekülasyonun yöntemi, hangi hesapların hangi tarihlerde nasıl işlem yaptığı ve piyasa bütünlüğünün nasıl bozulduğu yer alıyor. Raporun tamamlanmasıyla dosya savcılığa suç duyurusuyla iletiliyor. 

Burak DOĞAN