Bakanlığın yurt dışından sağladığı avukatlar "çalışmış gibi" para almış

Raporda bu husus şöyle örneklendirilmiştir:

Yapılan incelemede, ödemeye esas çalışma çizelgelerin birtakım çelişkiler barındırdığı görülmüştür. Şöyle ki, avukatlardan herhangi birinin belli bir tarihte, hizmet alımı kapsamındaki diğer bir avukatla yaptığı telefon görüşme süresi saatlik ücret üzerinden çizelgeye yansıtılırken, görüşüldüğü iddia edilen avukatın belirtilen tarihte herhangi bir faaliyeti bulunmamakta veya telefon görüşmesi dışında bir çalışması bulunmaktadır. Benzer şekilde, avukatlar arasında internet üzerinden yapıldığı iddia edilen telekonferansta geçen süreler yalnızca bir avukatın faaliyetleri arasında bulunmakta, diğer avukatların söz konusu çevrimiçi toplantıya katıldığına dair bir ifade, içerik ya da dokümana rastlanmamaktadır.

BULGU 5: Yurt Dışından Sağlanan Avukatlık Hizmet Alımlarında Etkin Kontrol Mekanizması Bulunmaması

Bakanlığın Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı (IPA) kapsamındaki sözleşmelerde yaşanan uyuşmazlık nedeniyle yurtdışı yargı mercilerinde açılan davalar için gerçekleştirdiği avukatlık hizmet alımı ödemeleri yüklenicinin beyanı üzerinden yapılmakta, idarenin denetim mekanizması yetersiz kalmaktadır.

Avrupa Birliği Dış İlişkiler Genel Müdürlüğünce yürütülen 2007-2013 bütçe dönemini kapsayan IPA I Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Programı (BROP) kapsamında desteklenen;
- 2.297.000 avro sözleşme bedelli Küçük Sanayicilerin Büyük Ortaklığı Operasyonu İçin Ekipman Temini (Tokat Sözleşmesi),
- 1.499.455,31 avro sözleşme bedelli Metal, Metroloji ve Kalibrasyon Laboratuvarı Ekipman Temini ( Samsun Sözleşmesi),

Projeleri yüklenicilerin sözleşme hükümlerine uymaması nedeniyle idarece feshedilmiştir. Kesin ve avans teminat mektuplarının yükleniciler tarafından kendi ülkelerinde alınan tedbir kararları nedeniyle nakde çevrilememiş, ayrıca İtalya’da Bakanlık aleyhine sözleşmelerin haksız feshedildiği iddiasıyla davalar açılmıştır. Söz konusu projelere ait sözleşmelerde uyuşmazlık durumunda Ankara mahkemelerinin yetkili olduğu belirtilmesine rağmen, herhangi bir maddi kayba uğramamak amacıyla aleyhine açılmış bulunan davalarda savunma yapmak ve bu suretle teminat mektuplarını nakde çevirmek adına avukatlık hizmet alınmasına karar verilmiştir. Bu kapsamda, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Doğrudan Temin” başlıklı 22’nci maddesinin (g) bendi çerçevesinde İtalya’da faaliyet gösteren hukuk bürosundan hizmet alımı yapılmıştır.

Samsun ve Tokat sözleşmeleri için hizmet alınan İtalya menşeli firmayla yapılan sözleşme uyarınca her bir dava ve bu davaların yargılama aşamaları için (istinaf, temyiz) ayrı olmak üzere azami tutarlar belirlenmiş, yüklenicinin belirli dönemler halinde idareye göndermiş olduğu çalışma çizelgelerine göre ödeme yapılmıştır. Ödemeye esas tutarın hesaplanması, ilgili hukuk bürosunda görevli avukatlar ve Türkiye’deki temsilcilerinin sözleşmede belirlenmiş saatlik ücreti ile çalışılan sürenin çarpımı üzerinden hesaplanmıştır. Söz konusu hizmet alımına ait ödemelerin bu şekilde yapılması, sözleşmeyi teknik olarak birim fiyat sözleşme şekline dönüştürmüştür.

Yapılan incelemede, ödemeye esas çalışma çizelgelerin birtakım çelişkiler barındırdığı görülmüştür. Şöyle ki, avukatlardan herhangi birinin belli bir tarihte, hizmet alımı kapsamındaki diğer bir avukatla yaptığı telefon görüşme süresi saatlik ücret üzerinden çizelgeye yansıtılırken, görüşüldüğü iddia edilen avukatın belirtilen tarihte herhangi bir faaliyeti bulunmamakta veya telefon görüşmesi dışında bir çalışması bulunmaktadır. Benzer şekilde, avukatlar arasında internet üzerinden yapıldığı iddia edilen telekonferansta geçen süreler yalnızca bir avukatın faaliyetleri arasında bulunmakta, diğer avukatların söz konusu çevrimiçi toplantıya katıldığına dair bir ifade, içerik ya da dokümana rastlanmamaktadır. Öte yandan, avukat bazında günlük 13 saate ulaşan çalışma sürelerine yer verilmekte, içerik itibarıyla aynı nitelikteki faaliyetin aynı gün içerisine ve aynı avukat tarafından ilave ödeme kalemi olarak eklenmektedir. Bahse konu faaliyetleri somutlaştırmak adına aynı avukat tarafından yapılan çalışmalara ilişkin bir örnek aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

Tarih	Yapılan İş	Saatlik Ücret (Avro)	Çalışılan Süre (Saat)	Miktar (Avro)
03.09.2020	Belgelerin incelenmesi; uygulanacak hukuk ile ilgili hukuki araştırma, yargılamada kullanılacak strateji ile ilgili bilgi notu	250	6	1.500

03.09.2020

Dava dilekçesinin, tüm ilgili belgelerin ve sözleşmelerin analizi, uygulanacak hukuk, görev ve yetki ile ilgili hukuki araştırma, komisyona tebligat, Bakanlığın daha önce sunmuş olduğu beyanlar ile ilgili bilgilendirme toplantısı ve Milano mahkemesi memurlarıyla telefon görüşmeleri

250

7

1.750

İlgili hizmet alımının yurt dışından yapılıyor olması idarenin kontrolünü hâlihazırda zorlaştıran bir faktördür. Sözleşmenin saatlik ücret baz alınarak azami tutar üzerinden akdedilmesi ise, yapılan faaliyetin süresini kanıtlayacak herhangi bir mekanizma olmadığı için ödenecek bedel tespitinin bütünüyle yüklenicinin kontrolüne girmesine neden olmaktadır.

Serbest Avukatlardan Hizmet Satın Alınmasına Dair Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin “Denetim” başlıklı 16’ncı maddesinde serbest avukatlar tarafından takip edilen işlerin, ilgili idarenin hukuk birimi tarafından her zaman denetlenebileceği ve serbest avukatların istenen bilgi ve belgeleri vermek zorunda oldukları ifade edilmektedir. Bu hüküm doğrultusunda idarenin hizmet aldığı kişilerden kanıtlayıcı belgeleri talep etme yetkisi bulunmaktadır.

Bakanlığa gönderilen çalışma çizelgelerinde, dava dosyaları kapsamında yapılan çalışma sürelerinin saatlik ücretle çarpımı üzerinden yapılan hesaplamaların dışında herhangi bir açıklayıcı ya da kanıtlayıcı belge bulunmamaktadır. Yapılan faaliyetlerin net, objektif, somut kriterlere dayanması ve herhangi bir şüpheye yer vermeyecek nitelikte olması, ödemelere esas çizelgelerin sağlıklı tanzimi açısından gereklidir. 

Kamu idaresi, sözleşmede yükleniciye ödenecek bedele ilişkin bir tavan bulunması sayesinde tasarruf edildiğini belirtmiş ise de, söz konusu limit sınırlı bir koruma sağlamaktadır. Zira limit dahilinde yapılacak ödemelerin tespitine ilişkin çalışma çizelgeleri yüklenicinin kontrolündedir. Avukatların birbirini doğrulamayan faaliyetlerinin ödemelere esas çizelgelere yerleştirilmesi idarenin kontrol mekanizmasını zayıflatmaktadır. Bu nedenle, elektronik posta ve telefon görüşmesi üzerinden doğrulandığı ifade edilen çalışma çizelgeleri, ödenecek bedelin tespitini doğrudan etkilediği için herhangi bir çelişkiye mahal vermeyecek şekilde düzenlenmelidir.

Söz konusu gerekçeler ve anılan mevzuat hükmü gereğince, Bakanlığın yurt dışından yapacağı avukatlık hizmet alımlarında çalışma saatlerini ve icra edilen faaliyetleri gösteren çalışma çizelgelerindeki kontrol sürecinin daha etkin yürütülmesi gerekmektedir.